Sınırlı Sorumlu Balıkesir Bölgesi Hayvancılık Kooperatifleri Birliği Başkanı Faruk Özen Ulusal Süt Konseyi tarafından açıklanan süt fiyatını POLİTİKA’ya değerlendirdi. 2 lira 80 kuruş olarak açıklanan süt fiyatının üreticileri memnun etmediğini söyleyen Faruk Özen, süt fiyatının belirlenmesinde Hazine Bakanlığı’na bağlı Gıda Komitesi’nin rol oynamasının kabul edilemez olduğuna dikkat çekti.
Balıkesir HAYKOOP Başkanı Faruk Özen Ulusal Süt Konseyi’nin açıkladığı 2 lira 80 kuruşluk süt fiyatının üretici nezdinde kabul görmeyeceğini bildirdi. Tarım Bakanlığı’nın da süt fiyatını düşük bularak destekleme primlerini 15 kuruştan 30 kuruşa çıkardığını söyleyen Faruk Özen, yıl başına kadar süt firmalarıyla masaya oturarak açıklanan fiyatın üstünde bir fiyat belirleme arzusunda olduklarını kaydetti.
“Ulusal Süt Konseyi süt fiyatını 2,80 lira olarak açıkladı”
HAYKOOP Başkanı Faruk Özen süt fiyatının artmasıyla ilgili yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Bugün Ulusal Süt Konseyi video konferans düzeninde bir toplantı yaptı. Bizim de iştirak ettiğimiz bu toplantıda Ulusal Süt Konseyi kendi yönetimi olarak aldığı kararı bizlere ve tüm ülkeye deklare etmiş oldu. 1 Ocak’tan 30 Nisan’a kadar dört aylık süreyle geçerli olacak çiğ inek sütü tavsiye fiyatını 2 lira 80 kuruş olarak açıkladı. Mevcut fiyat 2 lira 30 kuruştu. Tabi bir yıl önce 2 lira 30 kuruş olarak açıklanan bir fiyattı bu. Bir yıl önce 15 Kasım’da açıklandığında iyi bir fiyattı. O günkü yem fiyatlarına, piyasa koşullarına göre üreticimiz tarafından memnuniyetle karşılanan bir fiyattı. Tabi 2020 yılında hiç kimsenin ön göremediği gelişmeleri hep beraber yaşadık. Bu süt fiyatı açıklandığında dolar fiyatı 5,5 lira seviyelerindeydi. Pandemi diye bir hadise yoktu ve akabinde 2020’in girmesiyle beraber döviz fiyatları ralli yaptı. Pandeminin getirdiği ekonomik daralmayı yaşadık. Dolayısıyla yem fiyatlarında da yüzde 60’lara varan fiyat artışı yaşandı. Yılın ikinci yarısından sonra süt fiyatı memnun etmek bir yana maliyetine durumuna düştü.
“Süt fiyatının belirlenmesinde Gıda Komitesi etkin rol üstleniyor”
Kamuoyunun da bildiği üzere biz Ağustos ayından itibaren süt fiyatlarının yılbaşına kadar bir ara zam gerektirdiğini söylemiştik. Fakat bu çabalarımız sonuç vermedi. Çünkü sütün patronu el değiştirdi. Sütün fiyatı önceden sütü üreten çiftçilerin bir araya gelerek kurduğu birlikler tarafından belirleniyordu. Bizim gibi kooperatif birlikleri, diğer yanda üretici birlikleri, bazı illerde ıslah birlikleri üreticilerin sütlerini pazarlama noktasında yetkililerdi. Daha sonra Ulusal Süt Konseyi’nin kurulmasıyla beraber sütün fiyatının belirlenmesi noktasındaki yetki organı orası oldu. Tabi ülke genelinde fiyat istikrarının sağlanması için Ulusal Süt Konseyi’nin kuruluşunu bizler de destekledik. Ulusal Süt Konseyi’nin gereksiz bir konsey, gereksiz bir organ olmadığını her fırsatta söylüyorum. Ama bugün Ulusal Süt Konseyi işlevsiz hale getirilmiştir. 31 Ocak 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan bir yönetmelik değişikliğiyle ülkemizde süt fiyatının belirlendiği Ulusal Süt Konseyi’ne süt fiyatını belirlemeden önce Hazine Bakanlığı bünyesindeki Gıda Komitesi’nden onay alma şartı getirildi. 31 Ocak 2018’den sonraki dönemden bugüne kadar artık Ulusal Süt Konseyi süt firmalarını, bizler gibi üretici temsilcilerini bir araya getirip çetin pazarlıklar sonucunda bir süt fiyatı belirleyemiyor. Süt fiyatı doğrudan Hazine Bakanlığı bünyesindeki Gıda Komitesi tarafından belirleniyor. Bu serbest piyasa ekonomisi şartlarında çok şık olmayan bir yapılanmadır. Yani devletin ekonomiye müdahalesi bu kadar yakından olmamalıdır. Biz Tarım Bakanlığıyla bu süreci bu güne kadar çok güzel yürütüyorduk, yine yürüteceğimize inancımız tam. Süt piyasasında pazarlamadan dolayı bir daralma olduğunda Tarım Bakanlığı Et-Süt Kurumu aracılığıyla piyasadan bizim fazlalık sütümüzü alarak piyasadaki daralmayı aşıyordu. Ancak şu anda eminim ki Gıda Komitesi tarafından Ulusal Süt Konseyi’ne deklare ettirilen bu süt fiyatı üreticiyi memnun etmediği gibi Tarım Bakanlığı’nı da memnun etmediğine can-ı gönülden inanıyorum. Ancak devlet disiplini çerçevesinde bizlerin konuştuğunu onlar konuşamıyorlar.
“Gıda komitesinin baskısı acilen son bulmalı”
Bu işin hayrı ve selameti için, süt hayvancılığının bu ülkede gelişmesi için, ileride süt ithalatına ihtiyaç olmaması için süt fiyatları üzerinden Hazine Bakanlığı bünyesindeki Gıda Komitesi’nin baskısının acilen kaldırılması gerekiyor. O yönetmelik talihsiz bir yönetmelikti. Kimselere sorulmadı, bir sabah kalktığımızda Resmi Gazete’de yayımlandığını gördük. İstişare yöntemiyle çıkarılan yönetmelik değildi. Halbuki Tarım Bakanlığımız özellikle son yıllarda çıkardığı bütün tebliğ ve yönetmelikleri önce paydaşlarla taslak bir metin üzerinde tartışır, görüşleri alır ve bu görüşler doğrultusunda tebliğ ve yönetmelikler çıkarır. Ama 31 Ocak 2018’de çıkarılan yönetmelik hiçbir paydaşın görüşü alınarak çıkarılan bir yönetmelik değil. Gıda enflasyonunu belirli bir seviyede tutma çabalarına istinaden süt fiyatlarına yapılan bu baskının amacına ulaşmadığını açıkça görüyoruz. Geçen hafta açıklanan Kasım ayı enflasyonunda yıllık gıda fiyatlarının yüzde 21 arttığını görüyoruz. Süte zam gelmediği halde peynir, yoğurt fiyatlarının hammadde bir yana diğer maliyetlerden dolayı zamlandığını görüyoruz. Peki, burada ne oluyor? Madem amaç hasıl olmuyor, olan üreticiye oluyor. Meşakkatle bu sütü üretmeye gayret eden üretici hak ettiği kazancı alamamış oluyor.
“Piyasa bu fiyatı kabul etmeyecektir”
2 lira 80 kuruş olarak açıklanan, 3,6 yağ oranı ve 3,2 protein oranı şartı bulunan sütte üreticinin eline geçecek olan miktar 15-20 kuruş daha aşağısı olacaktır. Piyasa bu süt fiyatını kabul etmeyecektir. Yani Hazine Bakanlığı bürokratları kabul etmiş olabilir, Ulusal Süt Konseyi de kabul etmiş olabilir, sonuçta bir tavsiye fiyatıdır. Ama piyasa bunu kabul etmeyecektir. Eminim ki bugünden itibaren hemen hemen Türkiye’nin her ilinde süt firmalarıyla süt pazarlayan kurum, kuruluş, birlik, kooperatif kimler varsa görüşmeler başladı. Bu fiyatın üzerine ilave belirli fiyatlar alınarak 1 Ocak’tan geçerli her bölgesel koşullara göre farklı fiyatları göreceğimizi tahmin ediyorum. Tabi buna keşke gerek olmasa. Yani bizim Balıkesir’de süt fiyatının yüksek olması bizim üreticimizi memnun eder. Ancak komşu ilimizde süt fiyatının düşük olması sanayiciyi oraya yönlendirir. “Ben sütü ucuz varken niye pahalı alayım, giderim oradan alırım” der. Bu defa biz yüksek satmaktan memnun olduğumuz sütü bir kaç ay sonra müşteri bulamaz hale gelebiliriz. İstiyoruz ki Ulusal Süt Konseyi’nde piyasa gerçekleriyle örtüşen bir fiyat belirlensin, Türkiye’nin 81 vilayetinde süt fiyatları aynı olsun. O zaman biz Balıkesir olarak ilimizde ve komşu illerimizde yoğun olan süt sanayi işletmelerinin avantajını yaşarız. Herkes Balıkesir’den süt almak ister, çünkü fabrikasına yakın olduğu için. Kimse uzaklardan süt alarak nakliye maliyetini göze almak istemeyecektir.
“Tarım Bakanlığı da fiyatı az bularak destekleri artırdı”
Bugün Ulusal Süt Konseyi’nde açıklanan 2 lira 80 kuruşluk süt fiyatı yem paritesine bakılarak açıklandığı söyleniyor. Tabi piyasadaki hangi yemi aldığınıza, hangi verileri kullandığınıza bağlı. 1 litre süt fiyatına 1 kilo 300 gram yem alınmayı ön görüyor. Fakat eskiden süt fiyatı açıklanırdı denilirdi ki “süt fiyatı şu olmuştur.” Şimdi dikkat ediyorum süt fiyatını açıklayanlar “süt fiyatı şu oldu, devlet desteği de bu oldu” diyerek yanına devlet desteğini de iliştiriyorlar. Çünkü süt fiyatının düşük olduğunu kabullenmek anlamındadır bu. Burada Tarım Bakanlığı yine elini taşın altına koyarak ortalama aylık 10-15 kuruş seviyesindeki ödediği süt destekleme primini 30 kuruşa çıkardı. Yani 2 lira 80 kuruşluk süt fiyatının yetersiz kaldığının Tarım Bakanlığı tarafından kabul edildiğine dair bir işarettir. Bu fiyatı Tarım Bakanlığı da kabul etmiyor ki normal zamanlarda ortalama 10-15 kuruş ödediği primi 30 kuruşa çıkararak süt fiyatını desteklemeyle bir çıta daha yukarıya çıkarmış oldu. Halbuki Tarım Bakanlığı’nın ayırdığı bu kaynağı sanayici zaten verecekti. Yani süt fiyatını bugün 3 lira olarak açıklasaydık, sanayici bu 3 liraya zaten razıydı. Ama Hazine Bakanlığı’nın bu müdahalesi şık olmadı. Günlerdir, aylardır bu anı bekleyen süt üreticisi bunu duyduğunda şok yaşadı, bu fiyatı hayretle karşıladı. Süt üreticilerin söyledikleri baktığımızda da üreticiler bu fiyattan memnun olmadıkları anlaşılıyor. Biz de gerek HAYKOOP olarak gerek genel merkez olarak yılbaşına 20 günlük süreçte değerlendirmelerimizi süt firmalarıyla birlikte yapacağız. İnşallah bu taban fiyatın üzerinde bir fiyatın bölgemizde fiyat politikasının oturmasına katkı sağlamayı düşünüyoruz.
“Tek tesellimiz fiyatın 4 ay olarak açıklanması”
Biz son yıllarda Ulusal Süt Konseyi’nde zincir marketlerin baskısından şikayet ediyorduk. Zincir marketler süt fiyatının belirlenmesinde etkin rol oynuyorlardı. Çünkü üretilen UHT sütün yüzde 70’i zincir marketler tarafından satıldığı için onların etkisi oluyordu. Fiyat belirlenmesinde zincir marketler süt firmalarına, firmalar da bize baskı yapıyorlardı. Şimdi zincir marketlerin yanına bir de Gıda Komitesi eklendi. Biz sanayiciyle baş başa oturup bir fiyat pazarlığı yapamaz hale geldik. Tabi ki Ulusal Süt Konseyi’nin internet sayfasına yazdığı fiyata Türkiye’de bata zincir marketler dikkatlice bakıyorlar. Orada oluşan fiyatın üzerine onlar da ihaleye çıkıyorlar. Yani süt firmaları ilan edilen fiyatın üzerinde süt çektikleri zaman çok fazla para kazanamıyorlar. Çünkü ihalelerde Ulusal Süt Konseyi’nin fiyatı baz alınıyor. Bir de böyle sıkıntımız var. Ben yine de bu ekonomik şartlarda hayvancılığa devam eden insanların sabırla bu işe devam etmelerini tavsiye ediyorum. İşin takipçisiyiz. Sonuçta yine de biri kazanımımız oldu. Süt fiyatı artık 4 aylık açıklandı. Yani 4 aydan sonra tekrardan bir durum değerlendirmesi yapılacak. Zam gerekiyorsa o zaman yine zam istenilebilecek. Geçmiş yıllarda olduğu gibi en azından 1 yıllık süt fiyatı belirlenmemiş olması da bize biraz daha hareket kabiliyeti kazandırmış olacak. Açıklanan süt fiyatı üreticimize hayırlı olmasını diliyorum.”
