Bugün, Dünya İnsan Hakları Günü’nde, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin kabul edilişinin 75. Yılı kutlanırken, dünya genelindeki insan hakları tablosu hala karamsar bir görünüm sergiliyor. Savaşlar, ekonomik krizler, yığınsal göçler ve etnik çatışmalar, insanlık için eşitlik ve barış hedeflerini tehdit ediyor. Barış, adalet ve insan onuruna yakışır bir yaşam hala birçok kişi için erişilmez durumda.
Dünyanın Ne Kadarı Barış İçinde Yaşıyor?
Küresel Barış Endeksi’ne göre, dünyanın sadece yaklaşık %55’i görece barış içinde yaşıyor. Ancak bu rakam yanıltıcı olabilir, çünkü birçok barışçıl kabul edilen ülkede ekonomik eşitsizlik, ifade özgürlüğü eksikliği ve ayrımcılık gibi insan hakları sorunları hala varlığını sürdürüyor. Dünyanın geri kalan %45’inde ise savaş, iç çatışma, ekonomik kriz veya otoriter yönetimler yaşamı zorlu hale getiriyor.
21. Yüzyılda Devam Eden Savaşlar
21. yüzyıl teknolojinin ve bilimin ilerlediği bir dönem olsa da, savaş ve çatışmalar hala milyonlarca insanın yaşamını karartıyor. Devam eden başlıca çatışmalar:
Suriye İç Savaşı (2011-): Milyonlarca mültecinin yerinden edildiği ve yüz binlerce kişinin hayatını kaybettiği savaş, siyasi çözümsüzlük ve uluslararası çıkar çatışmaları nedeniyle devam ediyor.
Ukrayna-Rusya Savaşı (2022-): Avrupa’nın göbeğinde yaşanan bu savaş, yalnızca bölgesel değil, küresel etkiler yaratıyor ve enerji krizlerini derinleştiriyor.
Yemen İç Savaşı (2014-): Dünyanın en büyük insani krizlerinden biri olarak kabul edilen Yemen’deki savaş, açlık ve salgın hastalıkların yayılmasına neden oldu.
Etiyopya-Tigray Çatışması (2020-): Afrika’da devam eden bu savaş, binlerce can kaybına ve milyonlarca insanın yerinden edilmesine yol açtı.
İsrail-Filistin Çatışması: Filistin’de yaşanan kriz, onlarca yıldır devam eden bir insanlık trajedisi olmaya devam ediyor.
Filistin’de 40 Binden Fazla Can Kaybı: İnsan Hakları Nerede?
İsrail’in Filistin’e yönelik saldırıları ve sistematik işgal politikaları, binlerce Filistinli sivilin ölümüne ve yığınsal insan hakları ihlallerine neden oldu. 40 binden fazla Filistinlinin katledilmesi, dünya kamuoyunun vicdanını sarsan bir gerçeklik olarak karşımızda duruyor. Ancak uluslararası toplumun büyük bölümü, bu trajedi karşısında etkili bir çözüm geliştirememiş ve çoğu zaman sessiz kalmıştır.
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin eşitlik ve yaşam hakkına dair ilkeleri, Filistin’deki katliamlar karşısında göz ardı ediliyor. Bu durum insan haklarının sistematik olarak ihlal edilmesidir.
Suriye Meselesi ve Ortadoğu’daki Kaos
Suriye, 13 yıldır süren bir iç savaşın yıkıcı etkilerini yaşıyor. Beşşar Esad rejimi ve muhalif güçler arasındaki çatışmaların yanı sıra bölgesel ve küresel aktörlerin müdahaleleri, Suriye’nin toparlanmasını engelliyor. Milyonlarca Suriyeli mülteci, bu savaşın en büyük mağdurları arasında yer alıyor.
Suriye’deki Son Durum: Esad Rejiminin Çöküşü ve Geleceğe Dair Belirsizlik
Suriye’de 13 yılı aşkın bir süredir devam eden iç savaş, geçtiğimiz haftalarda önemli bir dönüm noktasına ulaştı. Beşşar Esad rejiminin çökmesi ve cihatçı örgüt HTŞ’nin (Heyet Tahrir el-Şam) ülkenin geniş bölgelerinde kontrolü ele geçirmesi, Suriye’nin geleceği üzerinde derin bir belirsizlik yarattı. Peki, bu gelişmeler Suriye’yi ve Suriyelileri nasıl bir geleceğe sürükleyecek?
Esad Rejiminin Çöküşü
Son haftalarda yaşanan gelişmelerle Esad rejimi, yıllardır devam eden baskıcı yönetimin ardından birçok bölgede kontrolü tamamen kaybetti.
Halep, İdlib, Hama ve Humus gibi büyük illerde HTŞ güçleri üstünlük sağladı. Başkent Şam ve diğer stratejik noktalar ise muhalif grupların eline geçti.
Baas Partisi’nin 61 yıllık iktidarı sona ererken, Beşşar Esad ülkeden ayrılmak zorunda kaldı.
Rejimin çöküşü, ülkede yeni bir siyasi düzen arayışını gündeme getirirken, bu süreçte yerel gruplar arasındaki güç mücadelesi çatışmaların şiddetini artırabilir.
HTŞ’nin Güçlenmesi ve Yeni Riskler
HTŞ’nin Suriye’deki büyük şehirlerin kontrolünü ele geçirmesi, ülkedeki mevcut belirsizliği daha da derinleştirdi. HTŞ, radikal bir örgüt olarak yönetimi ele geçirse bile uluslararası tanınma ve kabul görme ihtimali düşük. Bu durum, Suriye’nin diplomatik alanda yalnızlaşmasına neden olabilir.
Ayrıca, HTŞ’nin kontrolündeki bölgelerde sert bir şeriat yönetimi uygulanması, toplumun farklı kesimleri için daha fazla baskı ve hak ihlalleri anlamına gelebilir.
Suriyelileri Nasıl Bir Gelecek Bekliyor?
Mülteciler ve Geri Dönüşler
Suriye’deki bu kaos ortamı, ülkede barış ve istikrarın kısa vadede sağlanamayacağını gösteriyor.
Türkiye başta olmak üzere, çevre ülkelere sığınan milyonlarca Suriyeli için geri dönüş süreci karmaşık bir hal alabilir.
Mültecilerin geri dönüşü, Suriye’de güvenli bölgelerin oluşturulmasına ve yeniden inşa sürecine bağlı olacak. Ancak mevcut durumda, bu hedeflere ulaşılması zor görünüyor.
Ekonomik ve Sosyal Alanda Yeniden İnşa
Suriye’nin 13 yıllık savaş sonrası altyapısı neredeyse tamamen yok oldu.
Ülkenin yeniden imarı için uluslararası toplumun desteği şart. Ancak HTŞ gibi bir örgütün yönetimde olduğu bir Suriye’nin bu desteği alması oldukça düşük bir ihtimal.
Yoksulluk, işsizlik ve eğitim gibi temel sorunlar, yeni nesil Suriyeliler için ciddi riskler oluşturabilir.
Siyasi Gelecek
Esad rejiminin devrilmesi, Suriye’de yeni bir siyasi düzenin kurulması ihtimalini doğuruyor.
Ancak mevcut koşullarda, farklı gruplar arasındaki güç mücadelesi daha fazla çatışmaya yol açabilir.
Uluslararası aktörler arasında bölünmüşlük, Suriye’nin geleceğine dair uzlaşmayı zorlaştırıyor.
Ortadoğu ve Türkiye’ye Etkileri
Türkiye’nin Göç Politikası
Suriye’deki yeni kaos, Türkiye’nin mülteci politikalarını doğrudan etkileyecek. Türkiye, şu anda yaklaşık 4 milyon Suriyeliye ev sahipliği yapıyor. Ancak geri dönüş süreci, Suriye’deki belirsizlik nedeniyle gecikebilir.
Yeni çatışma dalgaları, Türkiye’nin sınır güvenliğini zorlayabilir ve daha fazla göç dalgasına neden olabilir.
Bölgesel İstikrar
Suriye’nin istikrarsızlığı, Orta Doğu’daki diğer ülkeler için güvenlik tehdidi yaratabilir.
İran, Türkiye, Rusya ve ABD gibi ülkeler, Suriye’deki çıkarlarını korumak için daha aktif bir tutum sergileyebilir. Bu da bölgede gerilimi artırabilir. HTŞ gibi radikal örgütlerin güçlenmesi, bölgedeki terör faaliyetlerini tetikleyebilir.
Uluslararası Toplumun Rolü
Suriye’nin geleceği için uluslararası toplumun rolü büyük önem taşıyor.
Barış görüşmeleri: Yeni bir siyasi düzenin kurulması için uluslararası alanda ortak bir girişim şart.
İnsani yardım: Suriye’deki halkın temel ihtiyaçlarının karşılanması için uluslararası yardım programlarının artırılması gerekiyor.
Yeniden inşa desteği: Suriye’nin altyapısını yeniden inşa etmek için finansal ve lojistik destek sağlanmalı.
Sonuç: Belirsizlik ve Umut
Suriye, 13 yıllık savaşın ardından kritik bir dönemeçte. Esad rejiminin sona ermesi, ülkede yeni bir başlangıç için fırsat sunsa da, mevcut koşullar bunun kolay olmayacağını gösteriyor. Suriye halkı için barış ve istikrarın sağlanması uzun yıllar alabilir. Bu süreçte hem bölgesel aktörlerin hem de uluslararası toplumun insani ve siyasi sorumluluklarını yerine getirmesi gerekiyor. Ancak şu anki tablo, daha fazla mücadele ve belirsizlik barındırıyor.
Bu mesele Türkiye’yi nasıl etkiliyor?
Göç Krizi: Türkiye, yaklaşık 4 milyon Suriyeli mülteciye ev sahipliği yaparak ekonomik ve sosyal yükler üstleniyor.
Sınır Güvenliği: Suriye’deki istikrarsızlık, Türkiye’nin sınır güvenliği ve terörle mücadele stratejilerini zorlaştırıyor.
Ekonomik Baskı: Sığınmacılar nedeniyle artan kira fiyatları ve sosyal hizmet talepleri, Türkiye’nin ekonomik yapısını etkiliyor.
Göçler ve İnsan Hakları
21. yüzyılda savaşlar, işgaller, ekonomik krizler ve çevresel felaketler nedeniyle milyonlarca insan zorunlu göçe maruz kalıyor. BM verilerine göre, dünyada 100 milyondan fazla kişi mülteci durumunda. Göçler, insan haklarının en temel ilkelerinden biri olan yaşam hakkı ve barınma hakkının ihlal edildiği durumları beraberinde getiriyor.
Dünya İnsan Hakları Günü’nde Mesaj
Dünya İnsan Hakları Günü, yalnızca bu hakların varlığını kutlamak değil, aynı zamanda ihlaller karşısında farkındalık yaratmak için bir fırsattır. Filistin’de, Suriye’de, Yemen’de ve dünyanın birçok yerinde barış ve adaletin sağlanması için küresel dayanışmaya her zamankinden daha fazla ihtiyaç var. Barışın olmadığı bir dünyada insan hakları, sadece bir ideal olarak kalır.
Bugün, adalet ve eşitlik için daha fazla çaba gösterme zamanıdır.