Bugün, Türk-Yunan nüfus mübadelesinin üzerinden tam 102 yıl geçti. 30 Ocak 1923’te imzalanan anlaşma, Yunanistan’da yaşayan binlerce Müslüman Türk’ün zorunlu olarak topraklarından ayrılmasına neden olurken, Anadolu’daki Rum nüfusun da büyük bir kısmının Yunanistan’a göç etmesine yol açtı.
Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Sabri Can Sannav, mübadele sürecinin Osmanlı-Rus Savaşı’ndan bu yana devam eden karşılıklı göç hareketlerinin bir sonucu olduğunu belirtti. Balkan Savaşları ve Kurtuluş Savaşı sürecinde artan etnik gerilimler, iki halkın bir arada yaşamasını zorlaştırdı ve nihayetinde 1923 yılında resmî olarak bir nüfus değişimi sürecine girildi.
🔹 Mübadelede Kimler Göç Etti?
📌 Anadolu’da yaşayan Rum nüfus, özellikle Kurtuluş Savaşı sonrası Yunan ordularının yenilgisiyle göç etmeye başladı. Doğu Trakya’daki Rumların büyük bir kısmı Mudanya Mütarekesi (11 Ekim 1922) sonrası yaşadıkları bölgeleri terk etti.
📌 Ancak Yunanistan’da yaşayan Müslüman Türkler için süreç çok daha zorlayıcı oldu. Yaklaşık 500 yıldır o topraklarda yaşayan binlerce Müslüman Türk, zorunlu göçe tabi tutuldu ve Anadolu’ya yerleşmek zorunda kaldı.
🔹 Türkiye’ye Göç Eden Mübadillerin Sayısı
Mübadele anlaşmasının ardından Türkiye’ye göç eden Türk nüfusu hakkında çeşitli rakamlar bulunuyor. Dönemin İçişleri Bakanı Şükrü Kaya’nın açıklamalarına göre, 1923-1933 yılları arasında Türkiye’ye yaklaşık 99 bin hanede 379 bin mübadil giriş yaptı.
📍 Bu mübadillerin büyük bir kısmı Trakya ve Batı Anadolu illerine yerleştirildi.
📍 Özellikle Edirne, sınır hattında yer aldığı için mübadil göçünün en yoğun olduğu bölgelerden biri oldu.
📍 Yaklaşık 40 bin mübadilin Edirne’ye yerleştiği ve kentin toplam nüfusunun %33’ünü oluşturduğu belirtiliyor.
🔹 Mübadillerin Türkiye’ye Katkısı
Mübadiller, geldikleri bölgelerde özellikle tarım ve hayvancılıkla uğraşarak yeni vatanlarında ekonomik kalkınmaya büyük katkı sağladılar.
🛤️ Her aileye ortalama 28,5 dönüm toprak verildi ve tarımsal üretim arttı.
🐄 Hayvancılıkla uğraşan mübadiller, bölgenin ekonomik hayatını güçlendirdi.
🏡 Şehir hayatına uyumda bazı zorluklar yaşansa da, kısa sürede yeni yaşamlarına adapte oldular.
🔹 Mübadeleye Dahil Edilmeyen Bölgeler
Mübadele anlaşmasıyla Gökçeada, Bozcaada ve İstanbul’daki Rumlar ile Batı Trakya’daki Türkler mübadele dışında bırakıldı. Ancak Batı Trakya Türkleri zamanla çeşitli baskılara maruz kaldı ve kültürel haklarını koruma mücadelesi vermeye devam etti.
🔹 102 Yıl Sonra Nüfus Mübadelesinin Mirası
📍 Nüfus mübadelesi, Türk ve Yunan toplumları için sadece bir göç hareketi değil, tarih boyunca süren etnik ve politik değişimlerin bir yansıması oldu.
📍 Her iki halk da köklerinden kopmak zorunda kaldı, ancak gittikleri topraklarda kendilerine yeni bir düzen kurmayı başardı.
📍 Bugün mübadillerin torunları, kültürel miraslarını yaşatmaya devam ediyor ve Türkiye ile Yunanistan arasında önemli bir bağ oluşturuyor.
Türk-Yunan nüfus mübadelesinin 102. yılında, bu büyük göç hareketinin tüm taraflarına saygıyla…