Sinop’un Türkeli ve Kastamonu’nun Çatalzeytin ilçeleri arasında denizin yaklaşık 5 metre çekilip 4 gün sonra eski haline dönmesi, uzmanları harekete geçirdi.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Eğitim Fakültesi Coğrafya Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Cevdet Yılmaz, bu durumun nedenlerini değerlendirdi ve önemli açıklamalarda bulundu.
“Denizin Altında Deprem Olabilir”
Prof. Dr. Yılmaz, deniz çekilmelerinin farklı nedenlere bağlı olabileceğini belirterek şunları söyledi:
“Kıyılarımızda böyle bir hareketlilik görüldüğünde bunun sebebi denizin altında bir deprem, atmosferik bir durum ya da alçak basınç alanı olabilir. Ancak Sinop’ta gözlemlenen bu durumun, kıyı dolgusu, kıyı akıntı deseninin bozulması ve Türkeli-Çatalzeytin yolunun denize doğru uzantısından kaynaklandığını düşünüyorum.”
Kıyı Dolguları ve Akıntı Desenleri Etkili
Yılmaz, Karadeniz Sahil Yolu’nun yapımı sırasında denize yapılan dolguların doğal dengede bozulmalara yol açtığını ifade etti:
“Yol yapımı sırasında yamaçtaki güzergah terk edilip deniz dolduruldu. Bu dolgular dalgalar tarafından parçalanarak kırıntı ve kum oluşumunu hızlandırdı. Karadeniz’in batıdan doğuya doğru olan kıyı akıntısı nedeniyle bu kırıntılar Güllüsu Kayalıkları çevresinde birikiyor. Ancak bu birikimler geçici olabilir.”
Kum Kaymaları ve Erozyon Tehlikesi
Prof. Dr. Yılmaz, Karadeniz kıyılarında akıntı, dalga ve kıyı erozyonu gibi etkilerle kıyı çizgilerinde sürekli değişimler yaşandığını belirtti:
“Deniz tabanında kum kaymaları fazla olduğu için bu bölgelerde boğulma vakaları da sık görülüyor. Kum birikimleri geçici olabilir; güçlü bir fırtınada bu kumlar taşınabilir. Ancak uzun vadede koyun tamamen dolması da mümkün.”
İnsan Müdahaleleri ve Doğal Denge
Prof. Dr. Yılmaz, insan eliyle yapılan kıyı müdahalelerinin doğal dengeleri bozduğuna dikkat çekerek şu uyarılarda bulundu:
“Antroposen Çağı’nda yaşıyoruz; insan, doğayı kendi ihtiyaçlarına göre değiştiriyor. Karadeniz sahillerinde liman, balıkçı barınağı, kıyı dolguları ve mendirekler gibi yapılar kıyı akıntı desenini bozuyor. Bu, bir bölgede plaj oluşumuna imkan verirken başka bir bölgeyi erozyonla tehdit ediyor.”
Örnek olarak Samsun’daki Dereköy Balıkçı Barınağı’ndan bahseden Yılmaz, barınağın doğu kısmındaki kıyıların erozyonla tahrip olduğunu, ancak akıntıların önünü kesen mendireklerin geniş bir plaj oluşumuna yol açtığını belirtti.
Deniz Çekilmelerinin Mesajı: Doğaya Müdahalede Dikkatli Olunmalı
Sinop’ta gözlemlenen deniz çekilmesi, kıyı mühendisliği çalışmalarında doğal dengeye daha fazla önem verilmesi gerektiğini bir kez daha gündeme getirdi. Prof. Dr. Yılmaz, insan müdahalelerinin uzun vadeli etkilerinin mutlaka dikkate alınması gerektiğini vurguladı. Karadeniz’in dinamik yapısının korunması, bölgedeki ekolojik dengelerin devamlılığı için büyük önem taşıyor.