Türkiye, bu yıl kış mevsimini erken karşıladı. Kasım ayında etkisini gösteren yoğun kar yağışı, bazı bölgelerde yolların kapanmasına ve eğitime ara verilmesine yol açtı.
Hatta ülkenin sıcak iklimiyle bilinen İzmir’in Ödemiş ilçesine bile kar yağdı. Bu sıra dışı hava olayının nedeni olarak uzmanlar, “kutup girdabındaki bozulmalar”a işaret ediyor.
Kutup Girdabı Nedir ve Nasıl Etkiliyor?
Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Uzmanı Prof. Dr. Şermin Tağıl, bu sıra dışı durumu şöyle açıkladı:
Kutup girdabı, Kuzey ve Güney Kutbu çevresinde stratosferin üst seviyelerinde oluşan dev bir alçak basınç sistemidir. Normalde bu sistem, kutuplardaki soğuk havayı güçlü jet akımlarıyla hapsederek daha ılıman kış koşullarına zemin hazırlar. Ancak bu yıl, kutup girdabında yaşanan bozulmalar ve ani sıcaklık değişiklikleri, soğuk havanın daha güney enlemlere taşınmasına neden oldu.
“Normalde ocak ayında gerçekleşen ani stratosferik ısınmalar, bu yıl kasım sonu ve aralık başında yaşandı. Bu durum, Türkiye’ye soğuk ve kar getiren hava kütlelerinin erken girişini tetikledi.”
İklim Krizi ve Olağanüstü Hava Koşulları
Tağıl, iklim değişikliğinin etkilerinin hızla hissedilmeye başladığını ve bu durumun hava sistemlerinde istikrarsızlık yarattığını vurguladı:
“Aşırı sıcaklar, kuraklık, sel ve fırtına gibi olaylar artık daha sık yaşanıyor. İklim değişikliği, atmosferdeki salınımları maksimum uçlara taşıyarak hem aşırı kuraklık hem de yoğun yağış gibi uç hava olaylarına neden oluyor.”
Son bir yıldır Doğu Akdeniz’de deniz yüzeyi sıcaklıklarının küresel ortalamanın üzerinde olması, fırtınaların ve ani hava değişimlerinin artmasında önemli bir rol oynuyor.
Kasım Sonunda Avrupa ve Sibirya Arasındaki Dengesizlik
Tağıl, Avrupa ile Sibirya arasındaki sıcaklık farkının kasım sonunda hızla artmasının kutup girdabı bozulmalarını tetikleyen ana faktörlerden biri olduğunu belirtti. Bu sıcaklık farkı, kuzeyden gelen soğuk hava kütlesinin Doğu Akdeniz’e kadar inmesine neden oldu.
“Bu kuzeyli soğuk hava, deniz yüzeyi sıcaklıklarının yüksek olduğu Doğu Akdeniz’e ulaştığında, Türkiye’de kararsız hava koşullarını artırıyor. Yüksek atmosferdeki sıcaklık farkları aralık ayı boyunca istikrarsız hava olaylarına zemin hazırlayabilir.”
Türkiye’de Fırtına ve Kasırga Riski Artıyor
Arktik hava kütlesinin Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz’e doğru hareketiyle birlikte bölgede yoğun yağışlar, fırtınalar ve güçlü rüzgarların görülebileceği tahmin ediliyor. Prof. Dr. Tağıl, bu durumun olası sonuçları arasında yıldırımlar, yerel dolu ve hatta kasırga (tornado) riskinin yer aldığını belirtti.
Erken Gelen Kışın İşaretleri
Bu yıl kayak merkezleri kasım ayında sezonu açarken, Türkiye genelinde birçok bölge erken gelen kışa hazırlıksız yakalandı. Uzmanlar, iklim değişikliğinin etkilerinin önümüzdeki yıllarda daha sık hissedileceğini vurgulayarak, hava olaylarının daha tahmin edilemez hale geleceği konusunda uyarıyor.