DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, “Mesele Ekonomi” yayınında Semih Sakallı ve Erdal Sağlam’ın sorularını yanıtladı. Hükûmetin ekonomi politikasını değerlendiren Babacan, 86 milyon nüfusa sahip Türkiye’de 23 milyon icra dosyası olduğuna dikkat çekerek, “Şu anda endişem o ki kemer sıktık, toplum olarak fakirleştik ama güzel günler bizi beklemeyecek. Çünkü gerekli yapısal reformlar yapılmadı” ifadesini kullandı. Programda Suriye’de yaşanan gelişmelere de değinen Babacan, Esad rejiminin yıkılmasının ardından Türk Dışişleri Bakanlığı’nın makul açıklamalarda bulunduğunu, ancak iktidarın iletişim makinesinin iç politika kaygısıyla kahramanlık hikâyeleri ürettiğini dile getirdi ve hükûmete uyarılarda bulundu: “İç politika kaygısıyla ya da içeride kahramanlık hikâyesi üretme kaygısıyla dışarıda işler yapmaya başlarsanız bir süre sonra yanlış adımlar atarsınız, yanlış kararlar alırsınız. Onun için bu işlerde özü sözü bir olmak lazım. Dışişleri Bakanlığı ne diyorsa hükûmetin iletişim mekanizması, trolleri falan da aynı şeyi söylemesi lazım.”
2025 Yılı Bütçe Kanunu Teklifi, asgari ücret zammı, tarım politikaları ve Suriye meselesine yönelik yaptığı değerlendirmelerde Ali Babacan şunları söyledi:
“Nüfusun yüzde 5’i büyüdü, yüzde 95’i fukaralaştı”
“Ekonomi politikalarındaki başarı demek geniş kitlelerin refahının topyekûn artması, ülkenin topyekûn zenginleşmesidir. Şimdi eğer ‘Büyüdük’ diyorsanız ama büyümenin nimetlerinden nüfusun sadece yüzde 5’i yararlanıyorsa, yine TÜİK rakamları bunlar son 5 yılda nüfusun sadece yüzde 5’inin gelişmesi… Geri kalan yüzde 95’in geliri reel olarak ya sabit kaldı ya da düştü… Demek ki büyüdük dediğinizden istifade eden yüzde 5. Bu, yüksek faiz ve aynı zamanda rekabetin işlememesi sebebiyle, sonuçta belki hali vakti yerinde memnun küçük bir kesim, ama gittikçe fakirleşen, fukaralaşan geniş milyonlar… Tablo bu maalesef.”
“86 milyonluk ülkede 23 milyon icra dosyası var”
“KOBİ’ler, küçük esnaf cidden sıkıntıda. 23 milyon şu anda dava var. 23 milyon icra dosyası var Türkiye’de, biliyor musunuz? 86 milyonluk bir ülkede 23 milyon icra dosyası var şu anda mahkemelerde… Yani reel kesim KOBİ’ler belki de son yılların en zor şartlarını yaşıyorlar. Hele hele ihracatçılar yüksek faiz ödemek zorunda, maliyetleri artmış. Ama döviz kuru fazla değişmediği için satış fiyatlarını artıramamışlar. Satış fiyatları döviz kuruyla baskılanıyor ama maliyetler artmış, yüksek faiz. Bu şartlarda yeni yatırım da çok zor, ihracat artışı da çok zor. Olmuyor da nitekim.”
“Cumhuriyet tarihinde ilk kez bir nesil, kendinden önceki nesilden daha düşük hayat standartlarında yaşıyor”
“Türkiye’de ilk defa bir nesil kendinden sonraki nesille ilgili endişeli. Yani bir nesil kendinden sonra gelen neslin daha kötü şartlarda yaşayacağından endişeli. Böyle bir şey yaşamamıştı ülke ya. Cumhuriyet tarihine bakın; her nesil bir öncekine göre daha iyi şartlarda, daha iyi şartlarda, daha iyi şartlarda yaşadı bu ülkede. Ama ilk defa son 10 yıldır bir nesil daha önceki nesilden daha düşük hayat standartlarına mahkûm kalıyor. Bu tarihi bir şey yani.”
“OECD içerisinde en yüksek gıda enflasyonu şu anda Türkiye’de”
“Türkiye’de bakıyorsunuz gıda enflasyonuna, bir de OECD ülkelerindeki gıda enflasyonuna bakıyorsunuz… Şimdi bunun en önemli sebebi tarımdaki girdi maliyet. Tarımda verilen destek çok az. Yani tarım politikalarında çiftçi desteği çok az. Dolayısıyla hem çiftçi gerçekten son derece sıkışmış durumda, çiftçinin büyük bir kısmı zarar ediyor. Ama aynı zamanda yükselen maliyetler sebebiyle gıda fiyatları artıyor ve OECD içerisinde en yüksek gıda enflasyonu şu anda Türkiye’de. Halkın temel ihtiyacı, yani olmazsa olmaz ihtiyacı bu gıda.”
“İşi bilen bir tarım kadrosu yok”
“Avrupa Birliği’nin kendi içerisinde tarıma korkunç destek mekanizmaları var; çiftçi korunuyor. Çiftçiye destek veriyor ki çiftçi mümkün olduğunca ucuza mal etsin ve halk ucuza gıda tüketsin. Gerçekten işi bilen bir tarım kadrosu yok Türkiye’de… Tarım Bakanlığına baktığınızda Bakan’a bakın, yöneticilerine bakın. Gerçekten o işi bilen ve Türkiye’yi tanıyan insanlar yok. Kaldı ki dönüp dolaştığında bu işin bir koordinasyonu gerekiyor. Yani bir koordinasyon mekanizması içerisinde tarım politikalarının ele alınıp desteklenmesi gerekiyor.”
“‘Çiftçiler başımıza çıktı, durmadan para istiyorlar’ diye bakarsınız işler yürümez”
“Eğer tarıma sadece bütçeden ödeme yaptığımız bir yer, bu çiftçiler başımıza çıktı, durmadan bizden para istiyorlar falan diye bakıyorsanız yürümez. Ama bütüncül bir şekilde ya tarım önemli, gerektiğinde bankacılık sistemi üzerinden uygun kredilerle, bütçe üzerinden akıllıca tasarlanmış desteklerle biz hem çiftçimize sağlıklı tutalım hem çiftçimiz hayatını geçindireceği bir gelire sahip olsun, hem de vatandaşımız uygun şartlarda gıdaya ulaşabilsin diyorsanız, o zaman bu başka bir bakış açısı gerekiyor.”
“İmar rantı, emsal değişikliği, imar geçti meseleleri en büyük rantın oluştuğu alanlar”
“İmar rantı, emsal değişikliği, imar geçti meseleleri en büyük rantın oluştuğu alanlar. Bir avuç insan para kazansın diye, milyonlar çok daha pahalı konutlarda oturmak zorunda kalıyor. Ve konut, bırakın artık satın alma çoğu için hayal, kiralamak bile zorlaşıyor Türkiye’de. Peki bunun finansmanı nasıl olacak? Aslında bunun için biz, Konut Finansmanı Kurumu diye bir modeli Türkiye için önerdik. Önermeye de devam ediyoruz. Bu, büyük ekonomilerin hepsinde olan bir sistem. Mesela Almanya’da vardır, Japonya’da vardır, Amerika’da üç tane vardır bunlardan. Yani konut finansmanıyla ilgili, konut kredilerini bankalardan toptan bir şekilde alıp, paketleyip, uluslararası piyasalarda buna yatırımcı çeken, bunun karşısında gelen nakit akışıyla da yeni konutları finans eden bir sistem. Nihayetinde, Hazine’nin burada önemli bir paydaşı olarak, sadece biraz kefalet, biraz arsa teminiyle önemli bir paydaşı olduğu Hazine’de, ama bankaların ve yatırımcıların da içinde olduğu bir sistem.”
“Cumhurbaşkanı’nın masaya yumruğunu vurması lazım”
“‘Kardeşim bu düzen büyük bir haksızlık! Bu düzen aslında insanlara büyük ve haksız kazançlar sağlıyor. Dolayısıyla bunu düzeltmemiz lazım. Bunu gerçekten bir adil bir mekanizmaya bağlamamız lazım’ diye bir dert de yok. Ama bunun çözülmesi için bir ülkenin Cumhurbaşkanı’nın, Başbakanı’nın ‘Ben bu işi çözeceğim arkadaş’ diye masaya vurması lazım. ‘Ben bu ülkede artık çete, mafya istemiyorum. Ben bu ülkede artık yolsuzluk istemiyorum. Ben bu ülkede artık kayıt dışı işlem istemiyorum arkadaş’ diye masaya yumruğunu vurması lazım.”
“17 bin lira asgari ücretin üzerine yüzde 47 enflasyon geldi”
“TÜİK’in mutlaka dışarıdan denetlenmesi gerekiyor; doğru enflasyon olması gerekiyor. Yıllarca düşük gösterilmiş enflasyon, oradan birikmiş hak var. Ama genel anlamda şu işçinin hakkı, gerçek enflasyon artı büyümeden yani refahtan pay. Bunun ölçüsü bu. Bu ölçüye uygun bir şekilde mutlaka asgari ücret ayarlaması yapılmalı. Ama 1 Temmuz ıskalanmamalı yani. 1 Temmuz çok önemlidir. Yani 6 ay sonra bir nefes daha aldırsın insanlara. Az değil yani. Hele yüksek enflasyon döneminde… Mesela bu yıl 2024, çok yazık oldu ya. İşte yüzde 47 enflasyon var hâlâ. Yani yılbaşında senin tespit ettiğin 17 bin lira asgari ücret. Üzerine yüzde 47 enflasyon geldi. E niye arada bir zam vermedin ki 1 Temmuz’da? Mesela bir yüzde 25 falan ver. Ondan sonra da tamamla. Yapmadılar yani. Bu da bir başka garabet.”
“1 Temmuz’u işçiler de işverenler de unutmasın; hükûmet hiç unutmasın”
“Mesela emekli maaşlarında da aynı şey oldu. En düşük emekli maaşı 12 bin 500’dü. Bir yıl sabit gitti. Ya niye 1 Temmuz’da ara zam vermiyorsun ki yani? Diyecekler ki para yok. E canım faize bulmuşsun işte para yani değil mi? İsteyince buluyorsun. Ya da düzgün yönet. Bu kadar yüksek faiz ödeme de emekliye öde. Bunlar mümkün yani. Ama iş olmayınca, beceriksizlik ve başarısızlık olunca tabii bahane üretmekten kolay bir şey yok. Ama ben tekrar buradan çağrı yapıyorum. Hâlâ vakit var. 1 Temmuz’u işçiler de işverenler de unutmasın. Hükûmet hiç unutmasın. Çünkü yıllarca, her yıl 1 Temmuz’da ara zam verilirken şu anda niye konuşulmuyor, ben bunu anlamış değilim. Çünkü alın terinin hakkıdır, emeğinin hakkıdır. Onun ziyan olmaması lazım.”
“‘HTŞ, Türkiye’nin kontrolünde bir örgüttür’ diyemeyiz”
“Rejimin bu kadar hızlı devrileceği; bunlar planlı mıydı, yoksa artık süreç içerisinde mi gelişti bilemiyoruz. Türkiye’nin de muhtemelen haberi vardı bana göre. Ama bunu finansman olarak desteklemek ya da lojistik olarak desteklemek, ‘HTŞ Türkiye’nin kontrolünde bir örgüttür’ falan diyecek, öyle bir durum yok. Zaten Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan makul açıklamalarda da bunun böyle olduğu teslim ediliyor. Ama bir de iktidarın bir iletişim makinesi var. İletişim makinesi de, ‘Halep Fatih’i Cumhurbaşkanımızdır, Şam’ın Fatih’i Cumhurbaşkanımızdır’ diye bir iletişim pompalıyor öbür taraftan. Şimdi siz fetihten bahsettiğinizde, oradaki o Halep’e plaka numarası verdiğinizde, Şam’a plaka numarası verdiğinizde falan, bu sefer ne oluyor uluslararası kamuoyunda? Yani herhalde bunlar aklı olan insanlar… Hani bu iletişim makinesinden bu bilgilerin çıktığını öngöremeyecek şeyler değil. Hükûmet deyip de, ‘Ya evet ama sosyal medyada da böyle bir şey yayılmış, bana ne bilmiyorum’ falan filan diyecek durumu yok. Yani bunu da herkes biliyor.
“Dışişleri Bakanlığı ne diyorsa, hükûmetin iletişim mekanizması da aynı şey söylemelidir”
“Şimdi bu dış politikayla, dış güvenlikle ilgili meseleyi siz içeride, iç politikada günlük bir araç haline getirirseniz, işte o ülkeyi yanlış yollara sokar. Yani bu iç politika kaygısıyla ya da içeride bir kahramanlık hikâyesi üretme kaygısıyla dışarıda işler yapmaya başlarsanız, bir süre sonra yanlış adımlar, yanlış kararlar alırsınız. Onun için bu işlerde özü sözü bir olmak lazım. Yani Dışişleri Bakanlığı ne diyorsa hükûmetin iletişim mekanizması, trolleri falan da aynı şeyi söylemesi lazım.”
“Kamuoyuna kahramanlık hikâyesi anlatmak için değil, güvenliğimiz ve Suriye’deki istikrar için özü sözü bir iletişim lazım”
“HTŞ ile Türkiye’nin diyaloğu var. İleride potansiyel bir etkisi olabilir Türkiye’nin. Yani olumlu ve yapıcı bir şekilde bizim HTŞ üzerinde etkimiz olabilir. Bu etkiyi çok akıllı bir şekilde kullanmak lazım. Ve Suriye’nin istikrarı için kullanmak lazım. Kendi haklı güvenlik kaygılarımızı iyi anlatmamız lazım. Suriye’deki varlığımız, Türkiye kamuoyuna bir kahramanlık hikâyesi anlatmak için değil; ‘Suriye’deki varlığımız, kendi güvenliğimiz ve Suriye’nin istikrarı için’ diye özü sözü bir iletişim lazım yani. Onu yapmıyorlar. Onu yapmadıkları için de bu içerideki bu iletişim, bu hava gittikçe hükûmeti ileride dar bir köşeye sıkıştırabilir.”