İSMAİL ORHAN SÖNMEZ
NİTELİKLİ İNSAN KAYNAĞININ ŞEHİRDEN BEKLENTİLERİ – SONUÇ
Anket neticesinde ortaya çıkan en somut veri Balıkesir’i öne çıkartan ve metropoller karşısında ona avantaj sunan özelliklerin gelişme ve nüfus artışıyla ilk olarak ortadan kalkabilecek özellikler olduğudur.
Beyaz yakaların en büyük vurgusu güvenlik huzur ve doğal yaşam olarak öne çıkmaktadır. Balıkesir’de kent politikalarının öncelikli hedefi Balıkesir’in bu özelliklerini korumak olmalıdır. Gelişmek ama ne pahasına olursa olsun gelişmek kavramı diğer anketlerde de gördüğümüz şekliyle Balıkesirlilerin bir önceliği değildir. Balıkesir’in karşı karşıya olduğu en büyük tehdit düzensiz ve plansız büyüme ve doğal alan bozulmalarıdır. Bu riskler büyüme ile beraber gelecek doğal risklerdir.
Katılımcılar tarafından vurgulanan sosyal mimari geliştirilmesine yönelik adımlar planlı bir şekilde atılabilir ve atılmaktadır. Sosyal mimarinin yaratılacağı mekanlar bir yönüyle bir ürün ve inşa iken diğer yönüyle insani ilişkileri üreten alanlardır. (Lefebvre:2014) Harvey’in “bilincin kentleşmesi” metaforu diğer yönüyle kentin bilince dönüşmesi şeklinde de yorumlanabilir ve bu kent tasarımından şehrin zihinsel ve kültürel olarak dönüşümü demektir. Kent içinde sosyo ekonomik olarak yüksek sınıfların kendilerini konumlandırabilecekleri yaşam alanlarının üretilmesi bir diğer meseledir. Çünkü sosyal ayrışma mekânsal ayrışma talebini de içinde barındıran bir olgudur. (Kurtuluş:2016)
Ancak sosyal mimari gelişiminin bir yönüyle talebe bağlı olduğu unutulmamalıdır. Yerel yönetimlerin bu yönde atacağı adımların kent nüfusunda bir karşılığı olması gelişim ivmesini artırır. Katılımcılar için sosyal mimari önemlidir ancak ilk sırada değildir. Ulaşım kolaylığı, doğallık, huzur ve güvenlik daha öncelikli konulardır. Bu nedenle aslında Balıkesir’le bir şekilde irtibatlı olan nitelikli beyaz yakaların tamamına yakını kent hakkında olumlu düşüncelere sahiptirler. Bu demektir ki Balıkesir’in doğallık, rahatlık ve güvenlik eksenli markalaştırılması bu şehrin cazibesini artırabilecektir.
Fakat Balıkesir’in nitelikli insan kaynağı ile arasındaki mesafenin nedeni Balıkesir’de yeterince kurumsal, büyük, çalışanlarına iyi olanaklar sunan firmaların bulunmamasıdır. Balıkesir’de önemli bir sanayi vardır ve yatırımlar artmaktadır. Ancak bu firmaların birçoğu aile firmalarıdır. Nitelikli çalışanların kurumsal beklentilerine uyun şekilde yönetilmemektedirler. Verdikleri ücretler düşüktür ve çalışma ortamları ve sundukları kariyer olanakları nitelikli insan kaynağını bırakın nitelikli mavi yakaları dahi tatmin edici düzeyde değildir. Bu nedenle Balıkesir’in firmalarının kurum kültürlerinden, insan kaynakları politikalarına ve işveren markalarına kadar, şayet nitelikli insan kaynağına ulaşmak istiyorlarsa kendilerini yenilemeleri ve geliştirmeleri önem taşımaktadır.
Nitelikli insan kaynağını Balıkesir’e çekebilecek bir diğer adım global ve ulusal büyük şirketlerin metropollerdeki deprem riski de dahil risklerini ve maliyetlerini minimize edecek şekilde Balıkesir’e davet edilmesi ile mümkün olabilecektir. Bu firmaların Balıkesir’de yatırım yapması onların çalışma kültürlerini bu şehre taşıyacağından hem şehirdeki iş ortamında olumlu bir tesir yapacak hem de kademeli olarak nitelikli insan kaynağının şehre giriş yapabileceği işveren markalarını çoğaltacaktır. Şehirdeki nitelikli insan kaynağının artışı oluşturacağı taleple sosyal mimarinin gelişme ivmesini de tetikleyecektir. Sosyal mimari aynı zamanda benzer sosyal profillerin bir araya toplanması yani benzeşleriyle sosyalleşmesi ve böylelikle şehir içinde sosyal bir öbeklenme olması için de önemlidir. Nitelik insan kaynağının bu şehirde yaşamaya karar vermesi bir yönüyle bir sosyal trend meselesidir de. ( De Landa:2006) Çünkü şehir fiziksel bir alan olmanın ötesinde bir norm, bir semboldür. ( Özmen:2017)
Yapılan ankete gelen tepkiler çok olumludur. Bu şekilde bir anketin ilk defa yapıldığından ve görüşlerinin dinlenmesinden, Balıkesir dışında da olsalar Balıkesir’e dair fikirlerinin sorulmasından memnun olan Balıkesir ile iltisaklı katılımcıların geri dönüşleri kent yönetimi tarafından il dışındaki Balıkesir diasporasına yönelik iletişim ve irtibat faaliyetlerinin artırılmasının da önemli olduğunu düşündürmüştür.
Bu tip faaliyetler okulların mezun dernekleri ve onların yaptıkları yıllık buluşmalara dahil olunarak doğal ve etkili bir zemine oturtulabilecektir. Son olarak Balıkesir’in tanıtımı nitelikli insan kaynağının cezbedilmesi için önemlidir. Ancak bu tanıtım gastronomik tanıtımla ya da turistik tanıtımla karıştırılmamalıdır. Bu şehre yemek yemek için gelmek ya da bu şehre gezmek için gelmekle bu şehirde yaşama kararı vermek birbirinden çok farklı motivasyonlarca yönetilen kararlardır.
Mekânı tüketmekle mekanın bir parçası olmaya karar vermek çok ayrı tercihlerdir. Mekânın parçası olmak kendini ayrıştırmak olarak bir “habitus”dur. (Bourdieu: 2017) Eğer Balıkesir nitelikli insan kaynağını cezbetmek istiyorsa Balıkesir’de yaşamak temalı, bu anket sonuçlarında da öne çıktığı şekilde şehrin doğallığı, güvenliğini, yaşam kalitesini, ana merkezlere yakınlığını, boş zamanları değerlendirme imkanlarını, bu konuda tecrübesi olan kişilerin reel deneyimleriyle destekleyerek tanıtımını yapmalıdır. Bu tanıtımın sosyal medya ayağı önemlidir.
Bu tanıtımın bir diğer ayağı da İşverenlere ve büyük yatırımcılara olmalıdır. Ancak bu tanıtım basit bir davetin ötesinde profesyonelce planlanmış yatırım avantajlarını içeren müzakereler şeklinde yapılmalı ve şehrin marka değeri bu şekilde güçlendirilmelidir. Nitelikli insan kaynağının şehirden beklentileri bir yönüyle yeni yeni tartışılmaya başlanan “üretken şehir” productive city kavramını imlemektedir. Üretken şehir ekonomik aktivite ve yaşam kalitesinin birbirini desteklediği şehir demektir.
“Şehirlerin üretkenliğini artıran faktörler şu şekilde sınıflandırılabilir: ekonominin ve ticaretin açıklığını, ekonomik çeşitlendirme ve tahsisi, ekonomiye katılımı, beşeri ve ekonomik sermayenin etkin kullanımını, yenilikçiliği ve yaratıcılığı içeren ekonomik performansla temsil edilen ekonomik faktörler ve işgücü becerileri, altyapıya yatırım, yaşam kalitesi ve iyileştirme Çalışma ortamı, teknoloji, yönetim ve karar almanın etkinliği. Mekânsal faktörler ise mekânsal form ve dönüşüm, sivil ve ticari etkileşimleri kolaylaştıran sürdürülebilir iletişim ve ulaşım ile temsil edilmektedir. Bireyler, şirketler, endüstriler ve pazarlar arasındaki etkili iletişimi; uzmanlaşmış faaliyetlerin toplanması; ve hizmetlere erişim anlamına gelir. (Hasan:2020) Balıkesir kendisini bu konseptle konumlandırıp yönetmelidir.
Sonuç olarak Balıkesir dönüşecektir. Bu dönüşümün olumlu olması Balıkesir’in doğal avantajlarını koruyarak ve sosyal dokusunu bozmadan yönetilmesi gerekmektedir. Bunun için ne pahasına olursa olsun büyümek yerine seçici, şehrin marka değerini doğru konumlandıran ve doğru tanıtan politikaların, yeni jenerasyonların şehirden, işten ve yaşamdan beklentilerini doğru okuyarak uygulanması gerekmektedir.
