Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ), geçtiğimiz hafta çarşamba günü Davos’ta düzenlenen bir toplantıda “Disease (Hastalık) X” tartışıldı.
Halihazırda dünyada yayılmakta olan bir virüs olduğunu iddia edilse de “Disease (Hastalık) X”, gerçek bir hastalık değil… “Hastalık X”, DSÖ‘nün gelecekte ciddi bir küresel salgın başlatma potansiyeline sahip bilinmeyen bir patojene verdiği isim.
Söz konusu toplantının ardından çok sayıda haber yapılırken, ‘Hastalık X’ etiketi sosyal medyada gündem oldu.
Sosyal medya kullanıcıları Hastalık X’i gerçekmiş gibi gösteren ve topluma yönelik yakın bir tehdit olarak tasvir eden bir dizi paylaşım yapmaya başladı.
Associated Press’ten Melissa Goldin, ‘Hastalık X’ ile ilgili yanlışları ve bilinmesi gerekenleri kaleme aldı.
GERÇEK BİR HASTALIK DEĞİL Mİ?
Goldin’in aktardığına göre ‘Hastalık X’, gerçek bir hastalık değil…
Dünya Sağlık Örgütü, “Disease (Hastalık) X” kavramını 2018 yılında yayımladığı en büyük “halk sağlığı riski oluşturan hastalıklar” listesinin bir parçası olarak tanıttı.
DSÖ, 2022 tarihinde ise “Disease (Hastalık) X”i şu sözlerle tanımladı: “Hastalık X, ciddi bir uluslararası salgına neden olabilecek bilinmeyen bir patojeni belirtmek için kullanılır.”
LİSTE 2024’TE GÜNCELLENEBİLİR
Listenin ‘Hastalık X’i içermeyen ilk versiyonu 2017’de yayımlandı ve 2024’ün ilk yarısı için başka bir güncelleme planlanıyor.
Mevcut listede yer alan hastalıklar arasında Covid-19, Zika, Ebola ve SARS yer alıyor.
DSÖ’DEN AÇIKLAMA
Associated Press, Hastalık X ile ilgili yanlış iddialara ilişkin DSÖ’yö sorular yönetti.
DSÖ ise Sağlık Acil Durumları Programı İcra Direktörü Dr. Michael Ryan’ın 2022’dek açıklamasının bir benzerini gönderdi.
Ryan, 2022’de “Karşı önlemlerin araştırılması ve geliştirilmesi için öncelikli patojenlerin ve virüs ailelerinin hedeflenmesi, hızlı ve etkili bir salgın ve pandemi yanıtı için esastır” demişti.
HASTALIK X NEDİR?
“Hastalık X”, Dünya Sağlık Örgütü’nün gelecekte ciddi bir küresel salgın başlatma potansiyeline sahip bilinmeyen bir patojene verdiği isim.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, geçtiğimiz hafta Davos’ta düzenlenen bir uzman panelinde yaptığı konuşmada, “Bilinmeyen şeyler var, bunlar olabilir ve herhangi bir şeyin olup olmayacağı değil, ne zaman olacağı önemli” dedi.
Euronews’ün aktardığına göre Ghebreyesus, “Bu yüzden, gelebileceğini bilmediğimiz hastalıklar için bir yer tutucuya ihtiyacımız var ve “X Hastalığı” adını verdiğimizde bu oldu” dedi.
Ghebreyesus, konseptin ilk olarak 2017’de tartışıldığını ve son zamanlarda çevrimiçi olarak “dikkat çektiğini” açıkladı.
“COVID-19, İLK HASTALIK X”
Habere göre ‘Hastalık X’ bir sonraki pandemiye hazırlanmak için varsayımsal bir senaryo. Yine de bu kavramı tartışan uzmanlar ‘Hastalık X’in ciddiye alınması gerektiği görüşünde.
Bu nedenle DSÖ, ‘Hastalık X’i, halk sağlığı açısından acil durum yaratma potansiyeli nedeniyle 2018 yılında hızlandırılmış araştırma ve geliştirme gerektiren öncelikli hastalıklar listesine ekledi.
2019 sonunda ortaya çıkan ve 2020’de dünyada etkisini hissettiren Kovid-19 salgını, Ghebreyesus’a göre ilk ‘Hastalık X’ olarak tanımlanabilir. Çünkü kavram ortaya çıktığından beri salgına yol açan ve toplumda panik yaratan ilk patojen Kovid-19 oldu.
ÜLKELER NASIL HAZIRLANABİLİR?
DSÖ Genel Direktörü, ülkelerin ‘Hastalık X’e nasıl hazırlanabileceklerini de anlattı. Söz konusu hazırlıklar aslında herhangi bir salgın hastalığın yayılma hızına bağlı olarak alınması gereken önlemleri kapsıyor.
Ghebreyesus, son salgın döneminde de görüldüğü üzere zengin ülkeler tedavilerde yüksek teknoloji ve yapay zeka tabanlı aletlerden faydalanabilse de yoksul ülkeler temaslı takibi ya da pozitiflik testi yapacak imkana bile sahip değil.
PANDEMİ FONU
Ghebreyesus, bu doğrultuda DSÖ ve Dünya Bankası öncülüğünde düşük ve orta gelirli ülkelerin yeni ortaya çıkan patojenlere karşı hazırlıklı olmalarına yardımcı olmak için 2022 yılında bir pandemi fonu kurulduğunu belirtirken yoksul ülkelerde ‘birinci basamak sağlık hizmetlerini güçlendirmeye yönelik yenilenmiş taahhüdün çok önemli olduğunu’ söyledi.
ULUSLARARASI PANDEMİ ANLAŞMASI
Kovid-19 salgınının, acil reaksiyonlar gerektiren durumların gelişmiş sağlık sistemlerini bile zorladığını gösterdiğini vurgulayan DSÖ Direktörü, ülkelerin uluslararası bir pandemi anlaşması üzerinde çalıştığını ve sonucun Mayıs 2024’teki 77. Dünya Sağlık Asamblesi’nde sunulacağını söyledi.
Kaynak: BirGün