Sigara kullanımı ve pasif içiciliğin sağlığa zararları konusunda farkındalık yaratmak ve bireyleri sigarayı bırakmaya teşvik etmek için her yıl 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü olarak kutlanıyor.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) öncülüğünde organize edilen günün bu yılki teması “çocukları tütün endüstrisinin müdahalesinden korumak” olarak ilan edildi.
Bu yıl düzenlenen küresel kampanya, tütün endüstrisinin gençler üzerindeki zararlı etkileri konusunda toplumu bilinçlendirmeyi hedefliyor. Bu kapsamda düzenlenecek etkinlikler, gençlerin zararlı tütün ürünleriyle hedef alınmasına son verilmesi konusunda farkındalık yaratılmasını amaçlıyor.
DSÖ’nün küresel tütün kullanımına ilişkin bu yıl yayımladığı rapora göre, küresel çapta 2020’de yaklaşık yüzde 20 olan 15-24 yaş grubunda sigara kullanım oranı 2022’de yaklaşık yüzde 13’e geriledi.
Dünya genelinde 13-15 yaş arası çocukların ise yaklaşık yüzde 10’u tütün mamulü tüketirken, toplam kullanıcı sayısının 37 milyonu bulduğu belirtiliyor.
Tütün kullanım oranları düşüyor
DSÖ’nün bu yıl paylaştığı rapora göre, dünya genelinde tütün mamulleri tüketen kişi sayısı düşüyor.
Raporda, 2000 yılında 1,36 milyar tütün ürünü kullanıcısı olmasına karşın dünya nüfus artışına rağmen 2022’de bu rakamın 1,25 milyara gerilediği vurgulandı.
Dünya genelinde 2000’de yetişkinlerin yüzde yaklaşık 33’ünün tütün ürünleri kullandığına işaret edilen raporda, 22 yıl sonra ise bu oranın yüzde 21’e gerilediği kaydedildi.
DSÖ, farkındalık çalışmalarıyla bu oranı 2030’a kadar yüzde 18’e düşürmeyi hedefliyor.
Güneydoğu Asya tütün kullanımında başı çekiyor
Küresel çapta en fazla sigara kullanım oranı yüzde 26,5 ile Güneydoğu Asya’da görülürken burayı yüzde 25,3 ile Avrupa, yüzde 22,5 ile Batı Pasifik, 17,9 ile Doğu Akdeniz, 16,6 ile Amerika kıtası ve 9,5 ile Afrika kıtası takip ediyor.
DSÖ, 2030 yılına kadar Avrupa’nın yüzde 23’ün biraz üzerinde bir oranla küresel olarak en yüksek tütün kullanım oranlarına sahip olacağının tahmin edildiğini açıkladı.
Ayrıca DSÖ, Avrupa bölgesindeki kadınlar arasında tütün kullanım oranlarının küresel ortalamanın iki katından fazla olduğu ve bu oranın diğer bölgelere kıyasla çok daha yavaş gerilediğine dikkati çekiyor.
8 milyon insan ölüyor
Dünyada her yıl yaklaşık 8,3 milyon kişi tütün ürünü kullanımına bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybediyor. Bu ölümlerin 7 milyon kadarı doğrudan sigara kullanımı nedeniyle meydana gelirken, yaklaşık 1,3 milyon kişi ise pasif içicilikle sigaraya maruz kalmaları nedeniyle yaşamını yitiriyor.
İnsan hayatını birçok açıdan olumsuz etkileyen sigara kullanımı, dünyada tek başına en önemli ölüm nedenlerinden biri olarak öne çıkıyor. DSÖ’ye göre dünya genelinde 30 yaş ve üstü ölümlerin yaklaşık yüzde 12’sine sigara kullanımı neden oluyor.
Tütün mamulleri kaynaklı ölümlerde en yüksek oranlar Asya ve Avrupa’da
Dünya genelinde 1,25 milyar sigara kullanıcısının yüzde 80’inden fazlası düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşarken, sigara kullanımından en fazla ölüm ise Asya ve Doğu Avrupa’da gerçekleşiyor.
Tütün mamulleri kaynaklı ölümlerde en yüksek oranlar Asya ve Avrupa’da görülürken listenin başını 100 bin kişide 368 ölümle Kiribati çekiyor. Listedeki ölüm oranları 100 bin kişide Soloman Adaları 328, Grönland 193, Nepal 186, Karadağ 175, Kuzey Makedonya 170, Moğolistan 166, Papua Yeni Gine 161, Kamboçya 157, Ukrayna 152, Sırbistan 152, Lübnan 150, Bulgaristan 148 şeklinde devam ediyor.
7 bin farklı kimyasal madde içeriyor
DSÖ, her yıl dünya genelinde, ailesinde sigara içen ve pasif içiciliğe maruz kalan 65 bin kadar çocuğun solunum yollarında meydana gelen rahatsızlıklar nedeniyle öldüğüne dikkati çekiyor.
Dünya genelinde akciğer kanseri ölümlerinin üçte ikisinden sorumlu olan sigara, bu hastalığın birincil nedenini oluşturuyor. Sigara içmeyen kişilerin dahi evde veya iş yerlerinde sigara dumanına maruz kalmaları, akciğer kanserine yakalanma olasılıklarını önemli ölçüde artırıyor.
DSÖ’ye göre, sigarayı bırakan kişilerin 10 yıl sonra akciğer kanserine yakalanma olasılıkları sigara içenlere kıyasla yarıya düşüyor.
Sigaranın sağlığa en yaygın olumsuz etkisi kronik solunum rahatsızlıklarına sebebiyet vermesi. Sigara kullanımı kronik obstrüktif akciğer hastalığının (COPD) baş sorumlusu olarak gösteriliyor. Özellikle genç yaşta sigara içmeye başlayan kişilerde rastlanan COPD, akciğerin sağlıklı gelişimini ciddi ölçüde geriletiyor.
Hava koşullarını da olumsuz etkileyen sigara dumanı, 69’u kansere neden olan 7 bin farklı kimyasal madde içeriyor.
