İSMAİL ERTEN
ÇYDD Balıkesir Şube Başkanı
Türkiye deyince akla ilk Mustafa Kemal gelir. İkinci olarak Nâzım Hikmet. Ne mutlu Mustafa Kemal’in Nâzım’ın memleketlisi olana. Övünüyoruz.
1988 yılı 9 Ekim’inde Zeynep Oral arkadaşlarıyla söyleşi için Sovyetler-Çin-Moğolistan sınırlarındaki Altay Dağlarının oralardadır. Yolda arabalarının benzini biter. Kuş uçmaz, kervan geçmez bir yerdir. Yardım isteyecek kimse de yoktur çevrede. Sürücü benzin bidonunu alarak yola koyuldu. Biz yolun kıyısında bekliyoruz. Bir süre sonra uzaktan bir traktör göründü. Yolun karşı tarafında traktörden iki kadın ve çocuk indi. Yanımdaki Vera’nın yardımıyla anlaşmaya çalıştık. Nereli olduğumu sordular. Türk’üz dedik, inanmadılar. Türkçe birkaç sözcük söyledik, sayı saydık. Onları Türk olduğumuza yine inandıramadık. En sonunda öyleyse bize Nâzım’dan şiir okuyun dediler. 1988 yılı 9 Ekim akşamüzeri Altaylı köylü kadınlara Türk olduğunu kanıtlamak için Nâzım’dan şiirler okudum yoruluncaya kadar. Benim için büyük bir mutluluktu der.
İyi diller iyi sanatçılar çıkarır. Türkçe de o dillerdin biridir. Nâzım yaşasaydı “aynen, sıkıntı yok, kendine iyi bak” diyenleri sertçe uyarırdı; kendine getirirdi.
Türkçe dünyanın iyi güzel dillerinden biridir.
Türkçe müzikli bir dildir.
Türkçe somut bir dildir.
Türkçe ışıklı bir dildir.
Türkçe matematiksel bir dildir.
Ferhat Şirin’e “Sen Türkçem kadar güzelsin” der.
Nâzım Türkçe şiir yazmamıştır. Türkçe’nin şiirini yazmıştır. Nâzım, Sevgi Özel’in deyişiyle Türkçe’nin olanaklarıyla düzyazıyı şiirleştirmiştir.
Nâzım ressamdır. Sözcüklerle resim yapar. Yalınayak, Benerci Kendini Nasıl Öldürdü, Yağmur Çiseliyor…. şiirleri buna örnektir.
Nâzım Balaban’ı yetiştirir.
Sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin? diye sorar.
Nâzım film senaryoları yazar Orhan Selim takma adıyla. Nâzım 200’e yakın takma ad kullanmıştır. Tiyatro yazar.
Nâzım’ın dizeleri kolaylıkla senaryolaştırılır, filme alınabilir: Kerem gibi, Kuvayi Milliye Destanı, Şeyh Bedrettin Destanı…
Tarık Akan Kurtuluş Savaşı Destanı’nı filme almak özlemiyle aramızdan ayrıldı.
Nâzım gelecekçidir. (fütürist) Umut yüklüdür. Mesela “yetmişinde bile zeytin ağacı dikeceksin” der. Sanayileşmiş, kalkınmış bir ülkeyi Makinalaşmak şiirinde, Türkiye İşçi Sınıfının Selamı şiirinde dile getirir. Güzel günler göreceğiz çocuklar.
Nâzım dokunduğunu yüceltir, yükseltir. Orhan Kemal, Kemal Tahir, Balaban.
Nâzım umuttur. Direnmektir. Tepeden tırnağa Türkçedir. Sevdadır. Nâzım memlekettir.
Pablo Neruda’ya bir şiir seçkisi yapsan Nâzım’ı seçkiye alır mısın? diye sorarlar. Pablo Neruda “seçkiye Nâzım’dan başka kimseyi almazdım” der.
Nâzım onca yıl hapiste yatmış, yurtdışında memleket hasretiyle yanmış olmasına karşın Mustafa Kemal’e, Cumhuriyet’e sitem etmemiş, ağır söz söylememiştir. Çünkü Nâzım Cumhuriyet’in ne anlama geldiğini bilmektedir. Aydınlanma devriminin farkındadır.
Nâzım uçakla Moskova’dan Kahire’ye gitmektedir. Bir kış günü kar Anadolu’yu bir yorgan gibi örtmüştür. Nâzım o anda uçağının Anadolu’ya düşmesini ister. Memleket sevgisi böyle bir şeydir.
“Dörtnala gelip uzak Asya’dan
Akdeniz’e bir kısrak gibi uzanan
Bu memleket bizim….”
Bu ülke için Kurtuluş Savaşı’nda binler canlarını verdi. Nâzım, Sabahattin Ali, Uğur Mumcu… Çorum’da, Kahramanmaraş’ta, Madımak’ta, On iki Eylül’de insanlar öldü, işkence gördü. Bedel ödediler. Biz bedeli ödenmiş bir yaşam sürüyoruz. Bu yaşamın bedelini ödemeliyiz.
Yazının burasında sözü Nâzım’a bırakalım:
“Ben kendimin, her namuslu insan gibi Yurtsever ve halkını sever bildikten, bu hususta vicdanım rahatken, birkaç münferit yalan kusmuşlar umurumda değil. 20 sene sonra, 50 sene sonra, birçoğunun adını bile unutacak Türk milleti. Halbuki bu millet var oldukça, yeryüzünde Türkçem konuşuldukça ben bu dilin ve bu halkın en namuslu şiirlerini yazmış insan olarak yaşayacağım.”
‘Sen üzülme” diye yazar Piraye’ye.
Nâzım hep bizimle.
Nâzım yaşamdır.
“Nâzım vatan hainliğine devam ediyor hala.”