BALIKESİR’DEKİ İŞSİZ NÜFUSUN NİTELİKSEL EĞİLİM ANALİZİ – SONUÇ
Elde edilen veriler ışığında Balıkesir’de işsiz nüfusun önemli bir kısmının ( % 87) eğitimli ve iş tecrübesine (%67) sahip olduğu görülmüştür. Buna karşı eğitimsiz, mesleği olmayan ve mesleki eğitim için ana hedef kitleyi oluşturacak grup sanıldığı kadar geniş değildir.
Balıkesir’deki işsizliğin önemli bir kısmı iradi işsizliktir. İradi işsizlik ücreti, çalışma koşullarını beğenmemekten kaynaklanan bir çalışmama ya da çalışmayı erteleme tercihi olarak isimlendirilebilir. Bu işsizliği besleyen, özellikle kadınlarda üniversiteli işsizliği dediğimiz hem beceri uyuşmazlığı hem de üniversite mezunlarının yüksek beklentilerinden kaynaklanan durumlardır.
Her durumda bu işsiz grup büyük oranda (% 79) mesleki eğitim almak istemektedir. Ancak mesleki eğitim almak istedikleri alanlar Balıkesir’de ihtiyaç hissedilen ve açık bulunan alanlar olmaktan çok kamu güvenceli bir işe girmek ya da klasik beyaz yaka mesleklerine yönelmek şeklindedir. Balıkesir’de ihtiyaç duyulan mesleklerde mesleki eğitim almaya da % 2-% 5 bandında değişen bir eğilim dağılımı tespit edilmiştir ancak bu eğilimi toplamada ve doğru yönlendirmede açılacak programların doğru kurgulanması önem taşımaktadır. Mesleki eğitimin tasarımı bu işin en hassas noktasını oluşturmaktadır. Bu tasarım içinde en hassas nokta eğitim süresinde kursiyerlerin finansmanı ve kurslar sonrası sunulacak iş imkanları ve bu imkanların sahip olduğu koşullardır. İşsizlik kararını besleyen bir diğer faktör devam eden aile desteği şeklinde görülmektedir.
Anketin katılımcıları yeni kuşak diyeceğimiz çalışanlardan oluşmaktadır. Bunların önemli bir kısmı 1995 ve 2000 arası doğanlardır. Bu kuşağın iş hayatından beklentileri dünyanın her yerinde iş hayatının klasik kurgusuyla çelişmektedir. Özellikle kurumsal olmayan aile işletmelerinin veya yarı kurumsal firmaların baskın olduğu Balıkesir’deki firmaların ücret seviyeleri, yönetim şekilleri, çalışma koşulları bu kuşağın beklentileri ile uyuşmamaktadır.
O nedenle şehirde işsizlik yoktur ancak işçi ile işverenleri ortak zeminde buluşturacak koşullar mevcut değildir. İşçi ile işvereni bir araya getiren işçi tarafındaki tek koşul ekonomik zorunluluk olarak görülmekte, çalışanın imkân ve destek bulması durumunda bu ilişki sona ermektedir. Ayrıca sadece ekonomik zorunluluk üzerine kurulu bu ilişki her iki taraf için de tatmin edici olmamaktadır. Bu noktada işverenlerin çalışma kültürlerini ve yönetim yaklaşımlarını yeni kuşakların beklentileri doğrultusunda gözden geçirmeleri önem taşımaktadır. Şehirdeki insan kaynağının işe yaklaşımı ve sosyo-ekonomik durumu artan yatırımlarla eleman ihtiyacı dar boğazını derinleştirecektir.
Balıkesir ortalama ücretler açısında komşularının gerisinde olduğundan ve gelişmiş endüstriyel bölgelerle çevrili olduğundan dışarından insan kaynağı çekmesi içeriden doğru elemanları bulmaktan daha kolay değildir. Ayrıca ekonomik koşullardaki belirsizlikler ve düşük ücretler Balıkesir’deki gençleri kamuda çalışma imkânı aramaya itmektedir. Bu noktada çalışma şartları ve ücretleriyle Büyükşehir Belediyesi nitelikli veya niteliksiz tüm kadrolar için hedeftir. Şehirde önemli bir genç kadın işsiz grubu mevcuttur. Bu grup çalışma istekliliğine sahiptir ve eğitilmeye de açıktır ancak çoğunlukla iş tercihleri rahat ve konvansiyonel kadın mesleklerine yöneliktir.
İşsizliğe ve kentin sosyal imkanlarından serzenişlere rağmen Balıkesir, sakinlerine olumlu bir kent deneyimi sunmaktadır, bu ankete katılanların yanıtlarından açıkça görülmektedir.
Huzur ve sakinlik, doğal güzellikler ve ulaşım rahatlığı, ekonomik belirsizliklere rağmen şehir deneyimini iyileştiren faktörlerdir. Bu faktörlerin yerel yönetimlerce korunması, gözetilmesi ve geliştirilmesi hem politik hem de şehrin geleceği açısından önem taşımaktadır. Diğer yandan anketlerde göze çarpan bir husus olarak belediyenin insan kaynakları ve istihdam politikalarında kural ve objektivite oluşturması torpil, adam kayırmacılık ve nepotizm algısının önüne geçmek için önemlidir. Aksi halde memnun bir kitle yaratırken bir o kadar da memnun olmayan bir kitle yaratmak riski söz konusudur.
Balıkesir’de iş dünyasının ihtiyaçları ve Balıkesir’deki çalışabilir nüfusun beklentileri ayrışmıştır. Dışarıdan halihazırda gelmekte olan yatırımlarla bu ayrışma derinleşecek ve il genelindeki nitelikli insan kaynağının lehine bir dönüşüm olacaktır. Bu gruptaki işçilerin işverenler karşısında seçilen değil seçen olma konumları güçlenecektir. Yereldeki ücretlerin yetenek rekabetinde dolayı güçlenmesi dış göçü hızlandıracaktır. Balıkesir’de halihazırda işveren markası olarak Kamu, en büyük işveren konumundadır. Özel sektörün en azından kamu ile yarışabilir hale gelmesi nitelikli istihdam probleminin çözümü için ilk adım olarak görünmektedir.
