Çanakkale’nin Lapseki ilçesine bağlı Çataltepe köyü mevkiinde, Marmotek Madencilik San. ve Tic. A.Ş. tarafından planlanan “Çataltepe Çinko, Kurşun, Bakır (Kompleks) Yeraltı Maden İşletmesi Kapasite Artırımı, Kırma Eleme Tesisi, Zenginleştirme Tesisi ve Atık Depolama Tesisi” projesine mahkemeden durdurma kararı çıktı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu” kararının iptali için açılan davada, Çanakkale 2. İdare Mahkemesi yürütmeyi durdurdu.
Çevresel Etkilere Dikkat Çekildi
Bilirkişi raporları doğrultusunda verilen kararda, projenin uygulanması halinde geri dönülemez çevresel tahribata yol açabileceği vurgulandı. Mahkeme kararında, proje alanının orman ekosistemi açısından zarar verici olduğu, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının risk altında bulunduğu ve hava kirliliği hesaplamalarının hatalı yapıldığı belirtildi. Özellikle rüzgârlı bölge olması nedeniyle toz emisyonlarının ciddi boyutlara ulaşabileceği ve bitki örtüsüne zarar verebileceği ifade edildi.
Mahkeme, bu nedenlerle ÇED Olumlu kararının hukuka uygun olmadığını belirterek, yürütmeyi durdurma kararı verdi. Kararda, işlemin uygulanması durumunda telafisi güç zararların doğabileceği ve çevresel etkilerin geri dönülemez olacağına dikkat çekildi.
Çevrecilerden Sevinçli Açıklama
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, yöre halkı, Lapseki Derneği ve İda Dayanışma Derneği’nin de aralarında bulunduğu 20 davacı tarafından açılan davada, mahkemenin çevre lehine karar vermesi bölge halkı ve çevreciler tarafından sevinçle karşılandı.
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği tarafından yapılan açıklamada, “Hukukun kırıntılarının kaldığı günümüzde, verilen bu adil ve doğru karar bizleri umutlandırdı. ÇED Olumlu kararının iptal edileceğine inanıyoruz. Mücadelemiz doğamızı, suyumuzu ve yaşam alanlarımızı korumak için devam edecek” denildi.
Dernek ayrıca davayı gönüllü olarak üstlenen Avukat Aslıhan Berat’a teşekkür etti.
Mücadele Devam Ediyor
Bölge halkı ve çevre savunucuları, madencilik faaliyetlerinin Kazdağları’na geri dönülemez zararlar verdiğini belirterek hukuki sürecin takipçisi olacaklarını vurguluyor. Mahkemenin nihai kararında da ÇED Olumlu kararının iptal edilmesi bekleniyor.
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği’nin açıklaması
Çanakkale 2. İdare Mahkemesi, Çataltepe’de açılması planlanan çinko, kurşun ve bakır madeni projesi için verilen “ÇED Olumlu” kararına yürütmeyi durdurma kararı verdi.
Çanakkale’nin Lapseki ilçesi Çataltepe mevkiinde, Marmotek Madencilik San. ve Tic. A.Ş. tarafından yapılması planlanan Çataltepe Çinko, Kurşun, Bakır Yeraltı Maden İşletmesi Kapasite Artırımı, Kırma Eleme Tesisi, Zenginleştirme Tesisi ve Atık Depolama Tesisi projesine karşı yöre halkı, Lapseki Derneği, İda Dayanışma Derneği ve Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği tarafından açılan davada mahkeme, ÇED Olumlu kararının uygulanmasının telafisi güç zararlar doğurabileceği gerekçesiyle yürütmeyi durdurma kararı aldı.
Mahkeme: ÇED Olumlu Kararı Hukuka Aykırı
Mahkeme kararında, bilirkişi raporlarına dayanarak projenin çevresel ve bilimsel açıdan ciddi eksiklikler içerdiği belirtildi. Raporda yer alan tespitler şunlar oldu:
- Orman ekosistemine zarar vereceği: Proje alanı orman içinde yer alıyor ve madencilik faaliyetleri doğal yaşamı tehdit ediyor.
- Yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının zarar göreceği: Proje sahasının su kaynaklarına yakınlığı nedeniyle su kirliliğine yol açabileceği ifade edildi.
- Toz emisyon hesaplamalarının yanlış yapıldığı ve çevre kirliliği yaratacağı: Bilirkişi raporunda, projenin Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ndeki sınır değerleri aşacağına dikkat çekildi.
- Rüzgarlı bölge olması nedeniyle tozun bitki örtüsüne zarar vereceği: Toz partikülleri, bölgedeki tarımsal alanlara ve doğal ekosisteme ciddi zarar verebilir.
- Maden işletme kurallarına uygun olmadığı ve bilimsel verilere dayanmadığı: Proje tanıtım dosyasında yer alan hesaplamaların bilimsel gerçeklerle örtüşmediği bilirkişi tarafından tespit edildi.
Bölge İçin Büyük Risk
Projede 20 yıl boyunca yılda 500.000 ton cevher çıkarılması planlanıyor. Madende, cıva ve arsenik içeren atıklar ortaya çıkacağı, bunların sızıntı riski taşıdığı belirtiliyor. Atık depolama tesisinden kaynaklanabilecek ağır metal sızmaları, hem toprağı hem de suyu kirletebilir. Ayrıca proje bölgesinin deprem riski taşıyan bir alanda yer aldığı, olası sarsıntıların atık havuzlarında büyük çevre felaketlerine yol açabileceği vurgulandı.
Mahkeme, ÇED Olumlu kararının uygulanması halinde çevresel etkilerinin telafisi güç veya imkânsız olacağına hükmetti. Kararda şu ifadeler yer aldı:
“Açıklanan nedenlerle; hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin; uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğabileceğinden, 2577 sayılı Kanun’un 27. maddesi uyarınca teminat alınmaksızın yürütülmesinin durdurulmasına, anılan Kanunun 20/A maddesi uyarınca itiraz yolu kapalı olmak üzere, 20/03/2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.”
Sürecin Başından Bugüne
- 2022: Marmotek Madencilik, ÇED sürecini başlattı.
- Aralık 2022: Bakanlık, projeye ÇED Olumlu kararı verdi.
- 2023 – Ocak 2024: ÇED Olumlu kararına karşı 20 davacı dava açtı.
- Şubat 2024: Mahkeme, bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verdi.
- Mart 2024: Bilirkişi raporunda, ÇED raporunun bilimsel gerçeklerle örtüşmediği belirtildi.
- Mart 2025: Mahkeme yürütmeyi durdurma kararı verdi.
- 7 Mayıs 2025: Davanın esastan görüşüleceği duruşma tarihi.
Kesin İptal Bekleniyor
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, mahkemenin kesin kararında da ÇED Olumlu kararının iptal edilmesini beklediklerini belirtti. Dernek, hukukun üstünlüğünü ve çevre hakkını koruyan bu kararın sevindirici olduğunu ifade ederken gönüllü avukatları Aslıhan Berat’a teşekkür etti.”
