Celal Bayar Üniversitesi tarafından Yılın Yazarı seçilen Balıkesirli genç yazar İlknur Doğan KAMALI’nın Araştırma-İnceleme türündeki “Asrın Kapısını Açan Modernist Bir Öğretmen ve Yazar: Sabri Cemil YALKUT” başlıklı yeni kitabı çıktı.
Dorlion Yayınları (İnsancıl Sahaf) tarafından basılan eser, Sözcü Kitabevi, Oda Kitap, Babil, Kidega, İlknokta, Kitapseç, Pandora, Eganba, Kitapyurdu, İdefix ve D&R vb. kitapçılarda okurlarla buluşuyor.
4 yıllık bir çalışmanın ürünü olan eserde, Sabri Cemil Bey’in hayatı, eserleri ve edebî yönü ilk kez İlknur DOĞAN KAMALI tarafından tanıtılıyor.
Sabri Cemil YALKUT kimdir?
Sabri Cemil Yalkut, asrın kapısında doğan ve Türk milletinin en buhranlı dönemlerinde eserlerini vermiş eğitimci, muharrir, şair ve idareci yönünü aynı potada eriterek vatanı için mücadele eden mümtaz şahsiyetlerden biridir. Cemil Efendi’nin oğlu olan Sabri Cemil Bey, halkın içinde yetişmiş, öğretmen ve idarecilik görevi nedeniyle Osmanlı Devleti sınırları içinde pek çok yeri dolaşmıştır. Sabri Cemil Bey, şiirleri, makaleleri, hikâyeleri, çeviri eserleri, mensur şiir ve tiyatrolarıyla önemli bir sanat ve fikir adamıdır. İdealist bir öğretmen olan Sabri Cemil öncelikle şiirleriyle tanınmıştır. Cemil Bey’in Yıldız (Üsküp), Yeni Mektep (Üsküp), Karesi (Balıkesir), Yeni Fikir (İstanbul), Tedrisat-ı İbtidaiyye Mecmuası (İstanbul) gibi süreli yayınlarda yazıları yayımlanmıştır. Sabri Cemil Bey, bir yandan çeşitli mecmua ve gazetelerde yayımlanan yazılarıyla kendini ifade ederken, öte yandan okulda öğrencisini, sokaklarda halkını aydınlatmak için gayret göstermiştir. Muharrir, yazılarında kimi zaman edebiyat ve dil konularına değinmiş, kimi zaman da pedagojiye yer vermiştir.
MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ ŞAİR VE YAZARLARINI ETKİLEDİ
Sabri Cemil Bey, çocuklar için kaleme aldığı şiirleri, makaleleri, pedagojiye dair çeviri ve telif çalışmalarıyla Meşrutiyet dönemi ile Cumhuriyet döneminde adından sıklıkla söz ettirmiş öğretmen, yazar ve fikir adamıdır.
Yazar, Meşrutiyet dönemi sanatçısı olmasına rağmen, eserlerini üretirken Milli edebiyat dönemi şair ve yazarlarını etkilemiştir. Şair, Atatürk inkılâplarına bağlı yenilikçi bir kişiliğe sahiptir.
Sabri Cemil Bey’in eserleri onun çok yönlü ve yeniliğe açık bir isim olduğunun ispatı niteliğindedir. Eserlerinin ortak noktası ise hepsinin didaktik bir amaçla kaleme alınmış olmasıdır.
BALKANLAR’DAKİ TÜRK EDEBİYATININ ÖNCÜSÜ
Yazar, özellikle çocuklar için kaleme aldığı şiirleri ile Balkanlardaki çocuk edebiyatının öncüsü sayılmaktadır. Eğer bugün Balkanlar’da Türk edebiyatından söz edebiliyorsak bunda idealist öğretmenimizin payı oldukça fazladır.
ÖĞRENCİSİ RIFAT ILGAZ
Sabri Cemil Bey’in öğrencilerinden biri Türk edebiyatının unutulmaz yazarı Rıfat Ilgaz’dır. Rıfat Ilgaz’dan başka şair ve bürokrat (büyükelçi) Enis Behiç Koryürek, Atatürk’ün özel kalem müdürü Rıza Soyak ve özel bir bankanın kurucusu olan Kazım Taşkent de Sabri Cemil Bey’in öğrencileri olmuştur.
EĞİTİM REFORMLARINI YAPAN ÖNEMLİ BİR EĞİTİMCİ
Sabri Cemil Bey, Atatürk’ün talimatıyla Cumhuriyet döneminde eğitim reformlarını düzenleyen isimler arasında yer alan önemli bir eğitimcidir.
ÜSKÜP’TEN SINIF ARKADAŞI YAHYA KEMAL
Sabri Cemil Bey’in sınıf arkadaşı Yahya Kemal Beyatlı’dır. Şairin yakın dostları arasında Reşat Nuri Güntekin, o dönemde İstanbul Üniversitesi’nde Türk Edebiyatı Tarihi dersini veren Köprülüzade Mehmet Fuad (Prof.Dr. Mehmed Fuad Köprülü), Orhan Şaik(Gökyay), Hüseyin Nihal(Atsız) ve Pertev Naili (Boratav) vardır. Söz konusu isimler Sabri Cemil Bey’in yakın arkadaşları olmuşlar, uzun yıllar görüşmeye devam etmişlerdir .
Sabri Cemil Bey’in torunları içinde bilim, sanat ve edebiyat dünyasının yakından tanıdığı isimler vardır. Örneğin Sabri Cemil’in ilk kızı olan Nezahat Hanım’ın torunu Aslı Özyar, hâlen Boğaziçi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesinde Tarih Bölümü öğretim üyesidir. Yine Nebahat Hanım’ın oğlu Öktem Vardar, hâlen TED üniversitesi rektörü olarak görev yapmaktadır. Görüldüğü gibi, aile Türk kültürü ve bilim hayatına hizmet etmeye devam etmektedir.
Sabri Cemil Bey makalelerinde Meşrutiyet Döneminin dil ve edebiyat ile ilgili problemlerini ele almıştır. Sabri Bey, bilhassa Balkan dönemi yıllarında, başka bir ifadeyle, Üsküp İdadisinde çalışırken yaptığı çalışmalarda genellikle milli edebiyat hareketinin dil ve edebiyata dair düşüncelerini benimsemiştir.
Yazarın 1908’de Yıldız gazetesinde yayımlanan Lisanımız Sadeleşmelidir başlıklı yazısı Ömer Seyfettin’in 1911 yılında kaleme aldığı Yeni Lisan başlıklı yazısı ile benzer bir içeriğe sahiptir. Bu durum, Ömer Seyfettin’in Sabri Cemil Bey’den etkilenmiş olabilceğini göstermektedir.
BALIKESİR’DEKİ TİYATRO ÇALIŞMALARININ ÖNCÜSÜ
Balıkesir, Sabri Cemil Bey’in hayatında önemli bir yere sahiptir. Yazar, tiyatro eserlerini ise Balıkesir’de maarif müdürü olarak görev yaparken neşretme imkanı bulmuştur. Yazar, şehrin maarif müdürü olarak, bir yandan Balıkesir’deki okulların tiyatro grubu kurmasını teşvik etmiş, öte yandan tiyatro metin yazarlığı yapmak suretiyle bu sanatın Balıkesir’de yaygınlaşmasına zemin hazırlamıştır.
İLK KEZ TANITILIYOR
Bununla beraber, Sabri Cemil Bey hakkında akademik düzeyde yeterince çalışma yapılmamış, onun Türk edebiyat ve fikir dünyasındaki yeri tam olarak ortaya konulamamıştır. Bu çalışmaya, Sabri Cemil’in hayatı ve edebî eserleri üzerinde yeterince durulmadığı için başlanmıştır. Bu sebeple onun edebî kişiliği ve eserlerini tahlil etme ihtiyacı hissedilmiştir.
Bu kitabın Meşrutiyet Dönemi Türk Edebiyatı’nın bu üretken ve başarılı sanatçısını edebiyatla ilgilenen çevrelere tanıtabilmektir.
Sabri Cemil Bey’in makalelerinde öne çıkan sözler:
“Çocukta fikir var, irade var, kabiliyet var. Yanlış bir usul, bunların hepsini körletir.”
“Biz bugün ilerlemek istiyoruz. Lâkin ilerlemek demek hızlı gidip de
çamura batmak demek değildir. Çocukların ellerine vereceğimiz kandilleri ufak bir rüzgâr
söndürecek olursa onlar karanlıkta kalır, yollarını şaşırırlar. Çocuğun gözü, kulağı, beyni birer
fenerdir. Bunları daha mektepte parlatmak ister. Çocuğun fikri işlemeli, kendine mahsus
düşüncesi olmalıdır.”
“Öyle mekteplerimiz vardır ki orada çocukların gramofon makinesinden farkı yoktur.
Onlar bırakıldığı yerde kalır, kurulduğu zaman harekete gelir, daha evvelce söylenmiş olan
şeyleri aynen tekrar eder. Garibi şurası ki çok defa ağızlarının söylediğini elleri tatbik edemez.”
“Ressam fırçasını, mühendis metresini, kunduracı çekicini nasıl severse siz de çocukları
öyle sevmelisiniz. Zira sevilen bir şeyde çirkinlikler, acı dikenler bırakılmaz.”
“Çocuk, manidar bir kitaptır.”
“Çocuğu hayal için değil, hayat için yetiştirmelidir.”
“Terbiyeden maksat çocuğu mümkün mertebe insan yapmaktır. İnsanı temyiz eden şey
ise akıl ve hürriyettir. Akıl bir kuvvettir ki yalnız maddî ve ayânî şeyler değil, umumî ve
mücerret kanunları da tanır; yalnız geçenleri değil, devam edenleri de bilir.”
“Çocuklarınız, ne iyi talim görmüş papağanlara, ne de moda resimlerine benzesin.”
“Çocuklarınızı itaate mecbur etmeyin. Onlara büyük bir hürriyet verin. Çok vakit geçmeden onlara büyük bir gelecek verdiğinizi anlayacaksınız. Bu sizin elinizde.”
Kitabın yazarı İlknur DOĞAN KAMALI, “Sabri Cemil Bey her şeyden önce bir eğitimcidir. Edebî veya gayri edebî yazdığı bütün yazı ve şiirlerinde onun bu özelliğini görmek mümküdür. İyi bir öğretmen, iyi bir araştırmacı, iyi bir okuyucu olan Sabri Cemil Bey’in aynı zamanda bildiklerini aktarmak için şiir, makale, tercüme veya telif kitap vb. hacimde bilimsel yazılar yazdığı bilinmektedir. Ancak bugüne kadar Sabri Cemil Bey’in hayatı ve eserleri hakkında yeterince çalışma yapılmamış, onun Türk edebiyatındaki yeri tam olarak ortaya konulamamıştır. Özellikle hayatı hakkında bu kitapta yazılanlar haricinde hiçbir bilgiye rastlamak mümkün değildir. Dolayısıyla Balıkesir’deki tiyatro çalışmalarının öncüsü olan, yazdığı makaleler ile Milli Edebiyat Dönemi şair ve yazarlarını etkileyen, Cumhuriyet devrinin önemli isimlerinin öğretmeni ve yakın dostu olmuş idealist bir öğretmen ve fikir adamını edebiyatla ilgilenen çevrelere tanıtmak boynumun borcu olmuştur.
Bu bağlamda, Sabri Cemil Bey ile tanışmama vesile olan ve çalışmanın hazırlanması esnasında, araştırmanın ilk safhasından son safhasına kadar yardımlarını ve ilgisini esirgemeyen, bilgi ve birikimiyle yolumu aydınlatan danışman hocam Prof. Dr. Mustafa ÖZSARI’ya teşekkürü bir borç biliyorum. Onun şahsî birikimi, titiz çalışma sistemi, teorik bilgisi ve örnek çalışmaları bu araştırmanın tamamlanmasındaki en etkili faktörlerden biridir. Aynı zamanda Sabri Cemil Bey hakkında detaylı bilgiye ulaşmama imkân tanıyan Sabri Cemil Bey’in kıymetli ve kadirşinas ailesi Ayça KULEN SERAL’a, bu çalışmanın yayınlanması için maddi ve manevi desteğini bir an olsun esirgemeyen Neşe YALKUT ALTINAY’a, Sevgi YALKUT ARPALIGİL ve Şükran SONER’e, Sabri Cemil Bey’in ailesine ulaşmamda emeği geçen Fahri MOLVALIOĞLU’na, çalışmalarım esnasında sabırla benden desteğini esirgemeyen eşim Fazlı KAMALI’ya ve değerli aileme çok teşekkürlerimi sunuyorum.” dedi.
İlknur DOĞAN KAMALI kimdir?
İlk ve ortaöğrenimini Bandırma’da tamamladıktan sonra Balıkesir Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden “Türkolog” olarak mezun oldu. Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesinde “pedagojik formasyon” eğitimini birincilikle tamamlayıp Bahçeşehir-Uğur Kolejlerinde Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenliği ile Kampüs Müdür Yardımcılığı görevlerinde bulundu. Anadolu Üniversitesi Radyo ve Tv Programcılığı bölümünü dereceyle bitirdi. Balıkesir’in yerel televizyon kanallarından biri olan Kent Tv’de sunuculuk ve spikerlik yaptı. Grafik tasarım eğitimi alarak Edremit Önce Körfez gazetesinde Genel Yayın Yönetmeni olarak çalışmaya başladı ve bu sürede “gazeteci” unvanına sahip oldu. Yerel ve ulusal gazetelerde edebî köşe yazıları yayımlanmaya devam ediyor.
Söylem dergisinin önce editör ve genel koordinatörü daha sonra imtiyaz sahibi olarak görev alan Kamalı, çeşitli sempozyum ve panellerde oturum başkanlığı yaptı ve konferanslara konuşmacı olarak katıldı. Şiir dinletileri düzenledi.
Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı’nda Sabri Cemil Yalkut’un Hayatı ve Eserleri Üzerinde Bir İnceleme konulu tezli yüksek lisans eğitimini tamamlayıp bilim uzmanı oldu. Türkiye’de ilk kez kendisi tarafından hazırlanan Edebiyatımızda A’dan Z’ye Yazar-Eser-Tür Kılavuzu adında YKS öğrencileri ile KPSS adaylarına yönelik bir kitabı vardır. Yazmış olduğu bu eser ile 2018 yılında Celal Bayar Üniversitesi tarafından “Yılın Yazarı” ödülünü almıştır. Aynı zamanda “Bir Parantezi Kapatabilmek” adlı şiir kitabı yayınlanmıştır. ADD, ÇYDD, Edremit Yardım Sevenler Derneği, Zeytinli Kültür Sanat Derneği üyesi Evaspor Yönetim Kurulu Üyesidir. 2014-2019 yılları arasında Edremit Kent Konseyi Yürütme Kurulu üyesi olarak görev yapan Kamalı, 27.Dönem Balıkesir Milletvekili Aday Adayıdır.
Eserleri:
YKS-KPSS Edebiyatımızda A’dan Z’ye Yazar-Eser-Tür Kılavuzu-2018 Yılın Yazarı Ödülü
Bir Parantezi Kapabilmek-Edebî yayın (şiir)
Asrın Kapısını Açan Modernist Bir Öğretmen ve Yazar: Sabri Cemil YALKUT-Araştırma-İnceleme