Çanakkale Boğazı’nın çıkışında Ezine ilçesi Dalyan köyü sahilinde yer alan Alexandria Troas, milattan sonra 1 ila 4’üncü yüzyıllarda giderek büyüyen güçlü bir ekonomiye sahip oldu.
Nüfusu, en fazla olduğu dönemde 100 bin civarına ulaşan ancak 4’üncü yüzyıl sonrasında ekonomisinin zayıflamasıyla küçülmeye başlayan kent, 9’uncu yüzyılda başlayan süreçte terk edildi.
Antik kentin merkezi konumunda yer alan forum içindeki 12 köşeli yapı, podyumlu salon ve tapınak, odeon (konser alanı), hamam ile tiyatro gibi yapılar, günümüze ulaşan kalıntılar arasında bulunuyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığının 12 ay süren kazı alanları arasında bulunan antik kentteki kazı çalışmaları, 15 bilim insanı ve uzmanının katılımıyla sürüyor.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Kazı Başkanı Prof. Dr. Erhan Öztepe, çalışmalara Kültür ve Turizm Bakanlığının izni ve desteğiyle, Ankara Üniversitesi ve ana sponsor İÇDAŞ AŞ’nin sağladığı imkanlarla devam ettiklerini söyledi.
Bu yıl yapılan çalışmalarda çarşı yapısının belirgin noktalarının ortaya çıkarıldığını belirten Prof. Dr. Öztepe, “Bu yapının hemen batısında, batı sınırında Aşağı Agora kısmına ulaşımı sağlayan bir yapı bizim çarşı yapımız ya da yeni bir düşünce. Bunu belki önümüzdeki yıllarda yapacağımız çalışmalarda daha rahat teyit edebiliriz. Belki bir kent arşivi yapısı da olabilir ama şu andaki kuvvetle muhtemel bir çarşı yapısı olması. Çarşı yapısının 2020’den bu yana özellikle kuzey tarafındaki mekanlarının gün ışığına çıkarılmasına çalışıyoruz.” dedi.
2020-2021’de yapılan çalışmalarla ilk mekanı caddenin yan tarafından çıkardıklarını bildiren Öztepe, “Bu bir dükkandan ziyade bir geçiş mekanıydı. Geçen yıl, hemen güneye doğru devamındaki komşu mekanı kısmen gün ışığına çıkardık. Bu yıl, geçtiğimiz yıl sadece yürüme zemininin birazcık altında sınırlarını ya da izlerini gördüğümüz bir mekanı kazdık. O mekanda şu ana kadar 4 metre civarında dolgu temizledik. Mekanın dört kenarının sınırları ortaya çıktı ama diğerlerindeki gibi kapı, doğu duvarındaki kapının lentosunu (yatay mimari blok) gördük.” diye konuştu.
Başkan Öztepe, net sonuçlara adım atabilmek için 3 metre daha dolgu kazmaları gerektiğine işaret etti.
Bu sayede dükkan olarak nitelendirilebilecek bugünkü bilgiler ışığında mekanın zeminine ulaşabileceklerini ifade eden Erhan Öztepe, şunları kaydetti:
“Bu da yaklaşık forumun tapınak platosundan aşağı doğru 7 metrelik bir derinlik demek. Bu dolguları temizliyoruz. Gelecek yıl statik problemleri de çözersek bu mekanın içini kazmış olacağız. Bir başka soru tabii bu çarşının doğu cephesindeki yani geride duvarın üzerinde yer alan kapıların nereye açıldığıyla ilgili. Şu anda arkalarında 3 metrelik yüksek bir dolgu var. Bu çarşı yapısı Helenistik dönemde ilk inşa edildiğinde buranın topografyası nasıldı? Bu da enteresan. Roma döneminde belli ki burayı doldurup düz bir plato haline, platform haline getirmişler ama Helenistik dönemde belki bir eğimli alan söz konusu. Yani şu anda içinde bulunduğumuz odeondan belki çarşı yapısına doğru bir alan söz konusu çünkü odeonun bir önceki kullanım evresi de olabilir. Yani buranın kentin halk meclis binası gibi kullanılma olasılığı da var. Bütün bu olasılıkların daha bilimsel verilerle teyit edilmesi için biraz zamana ihtiyacımız var.”
Prof. Dr. Erhan Öztepe, kazı alanının tümüne bakıldığında Alexandria Troas’ın hareketli bir yaşama sahip olduğunun söylenebileceğini belirterek, “Burada kazdığımız alanlarda ortaya çıkan veriler hem kentin hem nüfus büyüklüğünün hem de ekonomisinin gücünü göstermesi açısından çok önemli veriler. Tabii buna bağlı olarak Anadolu’daki en büyük ve hemen hemen önemli koloni kentlerinden birisi Alexandria Troas. Roma kolonisi olarak devşirilmiş çünkü daha öncesinde bir Yunan Helenistik dönem kolonisi. Bu da bize kentin nüfusu ve ekonomisiyle paralel olarak gerçekten çok hareketli bir din yaşantısının olduğunu ve önemli bir ekonomik yaşantıya sahip olduğunu da gösteriyor.” değerlendirmesinde bulundu.
