Norveç’in başkenti Oslo’daki Norveç Nobel Enstitüsünde yapılan basın toplantısında, 2024 Nobel Barış Ödülü Japon kuruluş Nihon Hidankyo’ya verildi.
Enstitüde yapılan açıklamada, kuruluşu, Japonya’da “hibakuşa” olarak bilinen Hiroşima ve Nagazaki’ye atılan atom bombalarından kurtulanların oluşturduğu kaydedildi.
Kuruluşun, “nükleer silahlardan arındırılmış bir dünyaya ulaşma çabaları ve nükleer silahların bir daha asla kullanılmaması gerektiğini tanıklıklarıyla ortaya koydukları” için ödüle layık görüldüğü aktarıldı.
Açıklamada, “Bir gün hibakuşa artık aramızda olmayacak ve tarihe tanıklık etmeyecek. Ancak güçlü bir anma kültürü ve sürekli bağlılıkla, Japonya’daki yeni nesiller tanıkların deneyimini ve mesajını ileriye taşıyor. Dünya çapında insanlara ilham veriyor ve onları eğitiyorlar.” ifadeleri kullanıldı.
68 yıldır faal
Kuruluş, ülkesi Japonya’da ulusal düzeyde “Japonya Atom ve Hidrojen Bombası Kurbanları Derneği Konseyi” (Nihon Hidankyo) ismiyle faaliyet gösteriyor.
Hiroşima ve Nagazaki’ye Ağustos 1945’te atılan atom bombalarından 11 yıl sonra, 1956’da kurulan kuruluşun merkezi, başkent Tokyo’nun Şiba Daimon bölgesinde yer alıyor.
Kuruluş, Japonya’da, bombalardan sağ kurtulanlar tarafından ülke genelinde birçok eyalette oluşturulan ulusal düzeyde “atom bombası mağdurları örgütü” olarak tanınıyor.
68 yıldır nükleer silahların kaldırılması için hem ülke içinde hem denizi aşırı çağrıda bulunan kuruluş, “artık hibakuşa olmasın” perspektifiyle kampanya yürütmeyi sürdürüyor.
Ülkede “şadan houjin” (anonim dernek) statüsünde faaliyet gösteren kuruluş, bomba mağdurlarının uğradığı zararın araştırılması ve mağdurlara yönelik yasal tazminat süreçlerini takip ediyor.
Eylem, sergi, konferans, danışmanlık, çevrim içi müze
Sağ kurtulanlara danışmanlık hizmeti veren kuruluş, “nükleer silahsızlanma” amacıyla Birleşmiş Milletler (BM) dahil hükümetler düzeyinde eylem talebinde bulunuyor.
Bünyesinde bulunan “Japonya Hidankyo Danışma Merkezi” bombadan sağ kurtulan ve ülke genelinde farklı eyaletlerde yaşayan hibakuşalara, danışma hizmeti sunuyor.
Bomba gerçeklerinin anlatılmasının yurt içi ve yurt dışında yaygınlaştırılmasını hedefleyen kuruluş, nükleer silahların imhası ve bu silahların ortadan kaldırılmasına ilişkin uluslararası konferanslar tertip ediyor.
“Nükleersizleşmeyi” kapsayan yasaların yürürlüğe girmesi ve anlaşmaların imzalanmasına yönelik propaganda yürüten kuruluşun, faaliyetlerini tanıttığı “Hidankyo Şimbun” isminde aylık bülteni bulunuyor.
“Atom Bombası ve İnsanlık” başlığıyla çevrim içi ortamda “Halen dünyada”, “O gün o saat”, “Acı ve öfke”, “Savaş ve yaşa” başlıklı internet galerileri, Hiroşima ve Nagazaki’de o dönem yaşanan acıları gösteriyor.
Bomba atılması sonrası Japon şehirlerinde çocuklar, kadınlar ve yaşlılar dahil toplumun farklı kesimlerinin yaşadığı acılar, arşiv fotoğraflarıyla internet ortamında dünyaya açılıyor.
Kuruluş, TPNW müzakerelerinde yaklaşık 3 milyon imza toplamıştı
Soğuk Savaş dönemi BM’de “silahsızlanma” temalı kurullara heyetler gönderen kuruluş, BM dahil dünyanın birçok bölgesinde bombalara ilişkin fotoğraf sergileri düzenledi.
Atom bombalarının 60. yıl dönümü olan 2005’teki Nobel Barış Ödülü töreninde, kuruluşun “nükleer silahların ortadan kaldırılması için uzun yıllardır çalıştığı” vurgulanmıştı.
Nükleer silahların geliştirilmesini ve bulundurulmasını hukuken yasaklayan Nükleer Silahların Yasaklanması Antlaşması’nı (TPNW) müzakerelerinde, kuruluş ilk aşamada yaklaşık 3 milyon imza toplamıştı.
Tüm ülkeleri TPNW’ye katılmaya davet eden “Hibakuşa Uluslararası İmzası” yaklaşık 13,7 milyon imzayla BM’ye sunulmuştu.
Kuruluş temsilcileri, dünya genelinde “nükleer silahların kaldırılması” temalı birçok ülkede düzenlenen konferanslara katılıyor.
Yaşlılık nedeniyle “yönetici halefleri” bulunamıyor
Kuruluş, son yıllarda Kovid-19 etkisi ve hibakuşaların yaşlanması nedeniyle atom bombası deneyimini aktaran etkinlikleri iptal etmek veya azaltmak zorunda kaldı.
1945’te atılan bombaların üzerinden geçen yaklaşık 80 yılın gölgesi ise “Nihon Hidankyo” üzerinde hissediliyor. Kuruluşun Japonya geneli bazı eyaletlerinde, yaşlılık nedeniyle “yönetici halefleri” bulunamıyor.
Dolayısıyla bazı eyaletlerde kapatılma riski taşıyan kuruluş, yakın vadede birçok eyalette şube kapatma riskiyle karşı karşıya.
“Gerçekten yalan gibi görünüyor”
Kuruluş Başkanı Tomoyuki Minomaki, Hiroşima Belediye Binasında izlediği ödül töreni sonrası sevinç gözyaşlarına boğuldu.
Ulusal basına konuşan Tomoyuki, şaşkınlık içerisinde olduklarını belirterek “Gerçekten yalan gibi görünüyor. Sağlık durumlarımız iyiyken ödülü aldığımız için mutluyum.” diye konuştu.
Tomoyuki, “Dünya çapındaki insanların buna dikkat etmesini ve Japon politikacıların nükleer silahların ortadan kaldırılması gerektiği sonucuna varmasını umuyorum. Tüm Japon halkı barış istiyor.” dedi.
Rusya-Ukrayna krizinin oluşturduğu “nükleer tehditten” söz eden Tomoyuki, “BM, nükleer silahlardan arındırılmış bir dünya çağrısında bulunmada öncülük etmeli.” ifadesini kullandı.
Gazze hassasiyeti
2024 Nobel Barış Ödülü sahibi “Nihon Hidankyo” kuruluşunun Eş Başkanı Mimaki Toşiyuki, ödül sonrası açıklamasında, Gazze’deki çocukların durumunun, İkinci Dünya Savaşı döneminde Japonya’daki tabloyla benzediğini vurguladı.
Mimaki “Gazze’de kanlar içindeki çocuklar tutuluyor. Tıpkı 80 yıl önce Japonya’da olduğu gibi.” dedi.
Uluslararası ödülün kazanılmasının, kuruluşun tanınması ile nükleer silahların ortadan kaldırılması çabalarına büyük bir ivme kazandıracağını söyleyen Mimaki, “Dünyaya nükleer silahların ortadan kaldırılabileceğini duyurmak harika bir güç olurdu. Nükleer silahlar kesinlikle ortadan kaldırılmalı.” ifadelerini kullandı.
Nükleer silahların barış getirdiği fikrinin “yanılgı oluşturduğunu” kaydeden Mimaki, şöyle konuştu:
“Nükleer silahlar sayesinde dünyanın barışı koruduğu söylendi ancak nükleer silahlar teröristler tarafından kullanılabilir. Örneğin, Rusya bunları Ukrayna’ya, İsrail Gazze’ye karşı kullanırsa, iş burada bitmez. Politikacılar bunları bilmeli.”
“Son derece anlamlı”
Japonya Başbakanı İşiba Şigeru, Laos’ta katıldığı Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) Zirvesi marjında, kuruluşun ödüle layık görülmesi yönelik değerlendirmede bulundu.
İşiba, “Uzun yıllardır nükleer silahların ortadan kaldırılması için çalışan örgütün Nobel Barış Ödülü’ne layık görülmesi son derece anlamlı.” ifadesini kullandı.
Ödül, 50 yıl sonra ilk kez Japon kişi ya da kuruluşa verildi
Kuruluş, atom bombalarının Japonya’ya atılmasının 80. yıl dönümünden bir yıl önce Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü.
Böylelikle ödül, 50 yıl sonra ilk kez Japon kişi ya da kuruluşa verilmiş oldu.
Japonya’da Nobel Barış Ödülü’ne en son 1974’te, 1964-72’de Japonya Başbakanlığı yapan Sato Eisaku layık görülmüştü.
Komite o dönem, “Pasifik kıyısındaki koşulların istikrara kavuşturulmasına yaptığı katkı ve 1970’de Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’nın imzalanması dolayısıyla” ödülü Sato’ya vermişti.
Sato, “Japonya topraklarında nükleer silah bulundurmama, üretmeme ve nükleer silahların kullanılmasına izin vermeme” kaidelerini kapsayan “nükleer karşıtı ilkeleri” açıklamıştı.
Ödül aynı yıl “dünya çapında insan haklarını güvence altına alma ve geliştirme çabaları dolayısıyla” 1948-1951 dönemi İrlanda Dışişleri Bakanı Sean MacBride’a da verilmişti.
