MESS’İN SÖZLEŞME TADİLATI YENİ BİR ENDÜSTRİYEL İLİŞKİLER İKLİMİNE DOĞRU
17.01.2023 tarihinde MESS ve Türk Metal Sendikası arasında gerçekleştirilen ve MESS’in tarihinde ilk defa gerçekleşen “toplu sözleşme tadilinde” gördük. Buna göre ülkenin en büyük işverenlerinin yer aldığı MESS, en büyük işçi örgütleri olan Türk Metal, Birleşik Metal ve Özçelik İş ile Eylül 2021-Ağustos 2023 dönemini kapsayan Toplu İş Sözleşmesini tarihinde ilk defa tadil etmeyi kabul etti. Ve sözleşmede “ücretler arasındaki yakınlaşma” gerekçe gösterilerek kıdeme dayalı bir düzenleme yapıldı.
Sözleşme tadili sıradan bir hadise değildir. Özellikle işverenler tarafından kabulü son derece zordur. MESS’in böyle bir tadile ihtiyaç duyması Türkiye’nin yeni bir endüstriyel ilişkiler vizyonuna ihtiyacı olduğunu göstermektedir. Bu yeni dönemin özelliklerini ve politikalarını şöyle özetleyebiliriz.
- Asgari ücretteki 6 aylık yükselişler taban ücretleriyle kıdemli işçi ve beyaz yakaların ücretleri arasındaki farkı ortadan kaldırmıştır. Yani bir anlamda nitelikli emek, tecrübe ve kıdem asgari ücrete göre değersizleşmiştir.
- Kıdem farkı sistematik olarak sözleşmelerde korunmadığından dolayı toplu sözleşme artışları kalifiye ve tecrübeli işgücünü motive etmemekte aksine rahatsızlık gün geçtikçe büyümektedir.
- İşverenler işçilerden bağlılık ve sadakat beklemekte ama ekonomik konjonktürde onların bağlılık ve sadakatlerini ödüllendiren bir sistem sunamamaktadır.
- Yüksek enflasyonist ortam ve asgari ücret artışları karşısında toplu sözleşmelerin sözleşmenin ilk yıllarında yaptıkları seyyanen kıdem artışları bir çözüm olmamaktadır.
- Piyasadaki belli işler genele oranla daha fazla değerlenmiş ve işveren karşısında pazarlık gücü artmıştır. Bu işlerin TİS bünyesinde toplu pazarlık konusu olması anlamsızlaşmıştır. Emeğin yeniden değerlemesi ve yeni iş gruplamaları yapılması zorunlu olmuştur.
- 2 yıllık TİS dönemleri ve pazarlıklar işyerinde işçi ve işverenin ihtiyaç duyduğu istikrarı olumsuz etkilemektedir. Sendikalar ve işverenler:
- Kıdemi ve bağlılığı ödüllendiren
- TİS dönemlerinin belirsizliğinden kurtulmuş
- İşyerinin kültürünün bir parçası olmuş
- Daha uzun dönemli bir ücret sistemi geliştirmek durumundadırlar.
- Kıdemli işçilerin ücretlerindeki erime problemi sadece sendikalı işyerlerinin değil bütün işyerlerinin bir sorunudur. MESS’in sözleşme tadil kararı bu problemin tüm işverenlerce ele alınmasını zorunlu kılmıştır.
- Kıdemli işçilere yönelik ücret iyileştirmesi son 3 yıldır ücretleri asgari ücret karşısında gerileyen kıdemli beyaz yakalıların ücretlerinin ve haklarının da çalışan bağlılığı ve dağıtım adaleti bağlamında işverenlerce ele alınmasını zorunlu kılmaktadır.
Özellikle firmaların taşıyıcısı olan nitelikli ve kıdemli çalışanların sadakati, bağlılığı gibi konuların kalite, müşteri memnuniyeti, firma kültürünün yenilere aktarımı, çalışan verimliliği gibi konuları doğrudan etkileyeceği ortadadır.
MESS’in yaptığı tadilat bir jest ya da iyi niyet göstergesi değildir. Ülkenin en ciddi işverenlerinin ufukta gördükleri çok daha ciddi problemleri engellemek için attıkları stratejik bir adımdır. MESS sözleşme tadilini genel bir teamül haline getiremeyeceğine göre tadile ihtiyaç duymayacak kıdeme dayalı bir sözleşme modelinin kapıda olduğu ve bu yaklaşımın tüm işverenleri etkileyeceğini not olarak paylaşalım.
