BAMYA önemli… Eklem yerlerindeki sıvı kaybını falan önlüyormuş. Zengin kalsiyum ve magnezyum içeriğine sahipmiş.
Severim bamyayı!
Evdekiler sevmez. O sebeple bizim ocakta bamya pişmez pek.
Hâttâ uzun ve iri bamyayı daha çok severim. Mangal ateşinde kızartın meselâ.. Süzme yoğurtla sarımsağı karıştırıp, kızarmış bamyaları banıp banıp yiyin. Yemelere doyamazsınız.
Çocukluğumdan hatırlarım; Çardaklı’nın oralarda şimdi yerinde olmayan bahçeli bir ev vardı. Onlarca kadın çuvallar dolusu bamya ayıklardı sezonda. Gelip geçerken görürdük.
Bamyaya dair bir de anım var. Bizim rahmetli enişte, “bamya yiyen erkek çocuklarınki bi santim kısalıyo, haberin var mı” dediydi bir akşam yemeğinde.
Çoğu çocuk elindeki çatalı kaşığı bırakır, başını öne eğip düşünür meselâ.
Ben sordum gayriihtiyari: “Kızlara n’oluyo o zaman?”
Evdekiler kıkır kıkır güldüydü.
***
NİCEDİR bamya konuşuyoruz Balıkesir’de. Gömeç’in meşhur bamya tarlalarını, Büyükşehir Belediyesi’nin bamya alımlarını, kurutma işlerini, cipse dönüştürmeyi, paketleyip ihraç etmeyi falan.
“Ürün tarlada kalmasın, üretici mağdur olmasın” diye 10 ton bamya satın aldı Büyükşehir.
Oysa ürün tarlada kalmıyordu; alıcısı hazırdı.
Domates, biber gibi ürünlerde mağduriyet yaşadı çiftçi. Tüccar istediğini vermedi, fabrikalar almadı; ürün tarlada kaldı.
Bamya işi öyle değil. Tüccar daha ekim zamanı gelip pazarlığını, anlaşmasını yapıyor. Fiyat belirleniyor. Toplama zamanı gelince çuvallatıp götürüyor.
Kilosuna 70 – 75 lira fiyat biçilen bamyada üretici zarar etmiyor.
70 – 75 liradan üreticiden alınan bamyaya, “biz satın alıyoruz” deyip kilosuna 90 lira ödeyen Büyükşehir Belediyesi, çiftçiye güzellik yapmış oluyor ama, yüksek fiyattan satın alarak bütçeyi zorluyor.
***
BAŞKAN Ahmet Akın, beyaz önlüğü kuşanıp başına boneyi, ayağına galoşu takıp kurutma tesisinden poz verdi; elinde bamya paketleriyle.
“Çiftçiyi mağdur etmedik” dedi, “10 ton bamyayı biz aldık” dedi, “bamyaları kurutma tesisimizde kurutup işleyeceğiz, cipse dönüştüreceğiz ve satacağız” dedi.
Sonrasında, bamyalar kurutuldu, cipse dönüştürüldü, paketlendi. Ahmet Başkan açıklama yaptı: “Bamyayı 90 liraya aldık, işleyip paketledik, 41 dolara satıyoruz.”
İhraç etmişler. Yurt dışına gitmiş yani.
Düz mantıkla bakınca, Büyükşehir bütçesine ve dahi Balıkesir ekonomisine önemli bir kaynak.
Peki bu ihracat işini nasıl yaptılar?
Kim üzerinden?
Kooperatif mi, şirket mi?
Kurutma, cipse dönüştürme, paketleme vesaire işlemlerin maliyeti ne?
İhracat nereye yapıldı; kim aldı?
Fotoğraf karelerinden başka bir yerde bamya cipsi görmedik meselâ; siz gördünüz mü?
Tadına baktınız mı?
Hani gazeteci milleti o kadar haber yapıyor bamya muhabbetini.. İnsan iki küçük cips paketi yollar, “bi tarafları şişmesin” kabilinden…
Tadına bakmış oluruz, deneyim yaşarız. Çünkü çoğumuz için ilk olacak; heyecanlanırız!
***
AHMET BAŞKAN bamya işinde bu ayrıntılara hiç girmedi. Fotoğraflar eşliğinde, birkaç bamya kurusu paketi gösterdi millete.. Bir de 41 dolara sattıklarını söyledi; o kadar.
Satan belli, alan kim?
Aslında satan da belli değil. İhracat için bir yığın bürokrasi gerekiyor, ihracatçı belgesi falan işte.
Ya kooperatif üstünden yaptılar, ya bir şirket bünyesinde hallettiler; o kısmını bilemiyoruz.
Kooperatifse, hangi kooperatif?
Bu işlerin vergisi algısı falan da oluyor.
***
BÜYÜKŞEHİR cephesinden bamya konusunda detaylı bir bilgi verilmedi ama, CHP Gömeç İlçe Başkanı Özkan Güven kapıyı araladı.
Özkan Güven bu konuda bakın neler söylüyor:
“Büyükşehir Belediyesi’nin öncülüğünde kurulan Kalkınma Ajansı sadece tarımsal alanda değil, turizm ve üretim projeleri başta olmak üzere birçok alanda ilçelere ışık tutuyor. Gömeç’te kurulacak Turizm ve Üretim Pazarlama Kooperatifi ile yerel ekonomiye katkı sağlanması hedefleniyor.”
Demek ki Gömeç Belediyesi bu konuda önemli bir partner.
Kooperatif konusunda Özkan Güven’den önemli bir bilgi daha:
“Gömeç Belediyesi’nin yüzde 51 ortaklığıyla kurulan kooperatif, yerel üretimi arttırma ve pazarlama alanında büyük bir adım. Büyükşehir Belediyesi’nin projelerini kooperatif aracılığıyla dışarıdan aldığımız fonlarla hayata geçireceğiz. Özellikle GMKA’nın sağladığı fonlarla Gömeç’te üretime dayalı yeni alanlar yaratıyoruz. Bamyayı Burhaniye’de kuruttuğumuz özel bir tesiste değil, kendi kuracağımız tesislerde işleyeceğiz. Bu sayede hem istihdam sağlayacağız, hem üretim kapasitemizi artırarak Büyükşehir’e doğrudan pazarlama imkanı yaratacağız.”
Demek ki dışarıdan fon alınacak. Gömeç’te kurutma ve işleme tesisi kurulacak.
Bu açıklamaları Gömeç Belediye Başkanı Melih Bağcı’dan duymak isterdik. Kısa süre önce kendisini arayıp “nedir bu bamya işi” diye sorduğumda, “direkt bizimle ilgili bir konu değil, biz dışındayız” demişti.
***
DARISI, diğer tarımsal ürünlerin başına. Alıcısı hazır olanın değil, tarlada kalan ürünün başına.
Bu arada Gömeç kolayca kurmuş kooperatifi.. Beş yılda bir kooperatifi hayata geçiremeyen Balya Belediye Başkanı Orhan Gaga’ya bu hususta brifing versinler…
Selam ederim.
