AÇILMASI TAVSİYE EDİLEN MESLEK KURSLARI VE MESLEKİ EĞİTİM PROGRAMLARI II
Yapılan bu çalışmalar aynı zamanda başka bir ihtiyaca ışık tutmuştur. Bu ihtiyaç Balıkesir’de reel sektör yatırımlarının artışı ve bölgedeki ekonomik potansiyelin artması sonucunda ortaya çıkan:
- Yapısal
- Sayısal
İstihdam ihtiyaçlardır.
Yapısal istihdam ihtiyaçları bölgedeki eğitim kurumlarının ve branşların özel sektörün beklentileriyle örtüşmeyen noktalarıdır. Bu noktalarda firmalar eleman yetiştirme, İŞKUR’un iş başı eğitim programları yoluyla elemanların yetişme ve uyum sürelerini fonlama ya da yetişmiş eleman transferi yoluyla açıklarını kapatma girişimlerinde bulunmaktadır. Mesleki eğitim, Üniversiteler ve sanayi arasında istihdam alanında bu yapısal problemlerin ortadan kaldırılması amacıyla gerek üniversiteler gerekse mesleki sivil toplum tarafından farklı girişimler yapılmıştır. Yapısal istihdam ihtiyacı sonucu Balıkesir’de eğitim alanı olmayan bazı mesleklere yönelik oluşan ihtiyaçlar özel sektör için bir beşerî sermaye darboğazı oluşturmaktadır.
Sayısal istihdam ihtiyacı bölge üniversitelerinin ve meslek liselerinin mezun sayılarına, yıllık ortalama istihdam artışına bakıldığında reel değildir. Sayısal ihtiyaçlar belli branşlara, mesleklere, spesifik tecrübelere yöneliktir. Ayrıca yeterli sayıda istihdam arzının olmamasının nedeni sayı azlığından değil çeşitli nedenlerle tercihlerin farklı yönlenmesinden de olabilmektedir. Sayısal istihdam ihtiyacının ortaya çıktığı diğer bir alan bölgede istihdam talebinin mevcut istihdam arzının üzerinde olduğu, artmaya devam ettiği mesleklerdir. Sayısal istihdam ihtiyacı genellikle:
- Eğitim programı olmayan hiç bulunmayan meslekler
- Eğitim programı Balıkesir genelinde bulunmayan meslekler
- Piyasada sahip olunan tecrübe ile icra edilen meslekler
Alanlarında ortaya çıkmaktadır. Bu ihtiyaçların karşılanmasının 3 yolu vardır:
- İl dışından yetişmiş eleman transferi
- İl içinde halihazırda piyasada yetişmiş elemanlara yönelmek
- Eleman yetiştirmek
Balıkesir’deki ücret koşullarında il dışından eleman transferi hala ciddi ve pahalı bir insan kaynağı yatırımıdır. Firmalar çok spesifik yöneticilik ve özel teknik pozisyonlar hariç bu yolu tercih etmemektedirler. Firmalar genellikle il içinde yetişmiş ve diğer firmalarda çalışan elemanları transfer ederek ihtiyaçlarını çözme yoluna gitmektedirler. Bu durum firmalarda özellikle mavi yaka pozisyonlarında devir oranlarını artırmıştır. Bu yol orta dönemde Balıkesir bölgesinde piyasa ücretlerini yükseltmeye yönelik bir ivmeyi de tetiklemiştir. Firmalar için son yol eleman yetiştirmektir. Eleman yetiştirmek pahalı ve zor bir yoldur. Eleman yetiştirmek için firmanın bir sistemi olması, bir süre çalışandan düşük verim alarak hatta hiç verim almayarak onu istihdam etmeye hazır olması, elemanı yetiştirdiğinde onu elinde tutabilecek yasal donanıma, firma kültürüne, ücret ve kariyer yönetim sistemine sahip olmasını gerektirir. Bu konuda Balıkesir’de hiçbir firmanın alt yapısı yoktur. Bu nedenle eleman yetiştirmek konusunda en başarılı firmalar devletin istihdam teşviklerini kullanarak personel yetiştirmektedir. Balıkesir’deki reel sektörün yapısal ve sayısal istihdam ihtiyaçları için son 5 yılın göstergelerine göre aksiyon alınması gereklidir. Bu aksiyonun hali hazırda en uygun çözümü meslek kurslarıdır. Balıkesir’de açılacak meslek kursları BALMEK Büyükşehir Belediyesi destekli, meslek odaları güdümünde ya da üniversitelerin SEM bünyelerinde açılabilir. Meslek kursları il bazındaki eğitim kurumlarının eğitmen ve mekân desteği ile açılabileceği gibi özel meslek kurslarıyla anlaşmak yoluyla açılacak periyodik kurslar şeklinde yürütülebilir. Meslek kurslarının özelliği bu alanda alınacak eğitim içeriklerinin MYK yeterliliğinin olması ve yetişecek elemanların hemen işgücüne katılmaya hazır hale getirilmelidir.
Elimizdeki raporlara göre istihdamı yüksek olup örgün eğitim kurumlarında yetiştirilmeyen meslekleri şöyle sıralayabiliriz.
- Deri Konfeksiyon Makinecisi
- Ön Muhasebeci
- Aşçı, aşçı yardımcısı
- Forklift Operatörü
- İş Makinesi Operatörü
- Kaynakçı (Oksijen, Gazaltı, MİG, Çelik)
- Endüstriyel Boyacı (otomotiv ve metal)
- Elektrik Bakımcısı
- Makine Bakımcısı
- İnşaat Boyacısı
- CNC Operatörü
- Dikiş Ustası
- Deri Konfeksiyon İşçisi
- Vinç Operatörü
- Hasta Yaşlı Bakım Elemanı
- Fayans, Seramik ve Karo Döşemecisi
- Tıbbi sekreterlik
- Kamyon Şoförü
- Çekici ve Tır Şoförü
- (Şoför) Yolcu Taşıma
Meslekleri istihdam analizleri yoluyla tespit edilen mesleklerdir. Kaynakçı, boyacı, iş makinesi operatörü, CNC operatörü gibi meslekler Stratejik İstihdam Anketi sonuçlarında anket katılımcısı işverenler tarafından kapatmakta en çok zorlandığınız mavi yaka pozisyonları nelerdir sorusuna cevap olarak verilen mesleklerdir.
İŞKUR’un 2018-2023 Temmuz dönemini kapsayan “açık iş-meslek” verileri üzerinden oluşturulan analize göre büyükten küçüğe sıraladığımızda
- Deri konfeksiyon işçisi
- Ön Muhasebeci
- Gazaltı Kaynakçısı(MIG)
- Yük Taşıma (Şoför)
- Dikiş Makineci
- Dokuma Konfeksiyon Makineci
- Oksijen ve Elektrik Kaynakçısı
- Aşçı Aşçı Yardımcısı
- Tır-Kamyon Şoförü
- Hasta ve Yaşlı Bakım Elemanı
- CNC Operatörü
- Elektrik ve Makine Bakımcılık
gibi alanlar öne çıkmaktadır.
Tespit edilen bu alanlarla ilgili olarak İŞKUR, MEB ve özel bazı kurumlarda sertifikalı ve MYK onaylı eğitimler düzenlenmesi imkanı vardır.
Sonuç olarak il genelinde İŞKUR ve Milli Eğitim ile koordineli şekilde BALMEK üzerinden Belediyenin öncülüğünde meslek kursları açılabilir. Bu kurslar yoluyla:
- Reel sektörün işgücü ihtiyacı karşılanmış
- Yerel işsizler aktif işgücüne kazandırılmış
- Bölgeye düşük nitelikli göç kısmen engellenmiş
Olunacaktır. Kurslar açılmadan önce potansiyel katılımcı havuzunu oluşturan işsiz adaylarla söz konusu projeden, çıktılarından bahsederek ilgi ve katılım niyetleri incelenmelidir. Kurslar ilgili kurumların tüm imkanlarıyla il genelinde halka duyurulmalı, güçlü bir PR faaliyeti eşliğinde yürütülmelidir. Kurslara ilişkin en kritik husus kursiyerlerin aktif işsizlerden seçilmesidir. Kurs programına alınacak gençlerle ilgili sosyal durum analizi yapılmalı işe ne kadar ihtiyacı olduğu tespit edilmedir. Ayrıca kurs boyunca katılımcıları temel ihtiyaçları konusunda fonlayacak bir ödeme sistemi geliştirilmelidir. Kurslara mümkün olduğunca kadın işsiz dahil edilmeli ve bu yolla kadın istihdamının artışına ve kadınların işgücüne kazandırılmasına destek verilmelidir. Yerel yönetim böyle bir çalışmaya öncülük ederek insanlara iş kazandıran bir sosyal belediyecilik örneği sunmuş olacakken, bölgenin stratejik bir önceliği olan insan kaynağı geliştirme ve bölgenin beşerî sermaye değerini artırmak konusunda kamu ve özel sektöre vizyoner bir liderlik desteği sunmuş olacaktır. Başarılı olduğu takdirde proje ülke genelinde örnek bir modele dönüşme potansiyeline de sahiptir.