KUBİLAY SAYGIN ÖZTÜRK
Edremit’in uzayıp giden ve bir türlü sonuca bağlanamayan konularından birisi de Dalyan’daki Organize Sanayi Bölgesi’dir. Ben bu konudan bahsederken kısaca “Dalyan OSB” diyorum, herkes de anlıyor ama istisnaları var elbette.
Mesela, bizim Edremit Belediye Başkanı’nın damarına basılmış gibi oluyor orayı böyle anınca. Hatta 21 Şubat 2021’de Ş.Tunar Kültür Merkezi’nde yapılan ve içeriği “valla biz de karşıyız Dalyan’ın satışına” olan bir toplantıda, kendisi bu tabiri kullandığımı duyunca çok şaşırmıştı. Hemen o zamanki Edremit Ticaret Odası başkanını yanına çağırıp teyit ettirmiş, sonra da orada sanayi kuruluşu olmayacağını, sadece çiçek üretileceğini oturduğu yerinden bağırmak suretiyle izah etmeye girişmişti. Malum bu arkadaşın söz almak gibi bir alışkanlığı yoktur ama hep ilginç çıkışları olmuştur. Salondaki herkes tebessüm etmişti haliyle. Ancak oranın tam ismi olan “Edremit Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi ETDİOSB (Seracılık-Süs Bitkisi)” diye her seferinde söylemek de hiç kolay değil doğrusu. O nedenle, şimdi bu konuda yazarken eskiden kullandığım tabiri değil ama tam isminin kısaltmasını kullanacağım izninizle.
EDREMİT’İN BİTMEYEN HİKAYELERİNDEN BİRİ…
ETDİOSB 2019’da tüzel kişi oldu, büyük de bir arazisi var ama yıllardır imalata geçemedi, önemli bir ilerleme de gerçekleştirilemedi orada. Durum, Edremit’in diğer bitmeyen hikayeleri ile tıpatıp benzeşiyor aslında. Devlet hastanesi, atıksu arıtmaları, köprülü kavşaklar, trafiği durdurmayan dalmalı-çıkmalı yol geçişleri, çürümeye terk edilen Tavşantepe anfi-tiyatrosu, Habibağa Köşkü’nün restorasyonu, Çamlık’taki cami konusu, kanalizasyon imalatları, eski Kuğulu Göl’de giderek yükselen moloz tepeleri, Dalyan’a ve Zeytinli Deresi kıyılarına yapılan kaçak moloz dökümleri, korunmayan sulak alanlar ve akıldışı bir hızla devam ettirilen beton çılgınlığı gibi, devamlılık haline gelen sorunlardan biri oldu bu yatırım da.
BİN KİŞİLİK İSTİHDAM, 50 MİLYON ÇİÇEK ÜRETİMİ…
Böyle bir girişimden 2018’de söz edilmeye başlanmıştı. Alternatif bir tarımsal üretim yoluyla ilçeye istihdam imkanı sağlamak ve atıl durumdaki bazı Hazine arazilerini işleve kavuşturmak temel amaç olarak öne çıkıyordu. Mayıs 2018’de ilk Müteşebbis Heyet toplantısı yapıldı. Kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler ile çeşitli Oda’lar vardı başlangıçta. O zamanki Edremit Kaymakamı Ali Sırmalı, girişimin öncülüğünü yapıyordu.
Ön başvuru dosyası Ağustos 2018’de hazırlanarak Tarım ve Orman Bakanlığı’na sunulmak üzere Balıkesir Valiliği’ne gönderildi. “Yaklaşık 1.000 kişilik istihdam, 4 milyon adet zeytin fidanı ile 10 milyon adet saksılı fidan ve 50 milyon adet mevsimlik çiçek üretimi yapılması, ilçe ekonomisine 120 milyon TL katkı sağlanması” hedeflendiği ifade edildi.
NİHAİ YER SEÇİMİ TOPLANTISINDA KİMLER VARDI?
Ankara’daki Bakanlık görevlileri çeşitli çalışmalar yaptılar ve bu aşama tamamlanınca, nihai ve kesin rapor için Edremit’e geldiler. TDİOSB Dairesi Birim Amirliği ekibinin katılımıyla 29 Kasım 2018 günü Adrina Otel’de “ETDİOSB Nihai Yer Seçimi toplantısı” yapıldı. Edremit Kaymakamı, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi yetkilileri, Edremit Belediyesi, Edremit Ticaret Odası, Edremit Ticaret Borsası, Edremit Ziraat Odası, Edremit Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Milli Emlak Müdürlüğü, Balıkesir İl Sağlık Müdürlüğü, Balıkesir Karayolları 141.Şube Şefliği ve Karayolları Bursa Bölge Müdürlüğü, Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü, TEAŞ Bakım İletim Balıkesir Müdürlüğü, UDEAŞ, Balıkesir Kültür Turizm İl Müdürlüğü, Balıkesir Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Müdürlüğü, Balıkesir Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Balıkesir Defterdarlığı, BASKİ, Strateji Geliştirme Genel Müdürlüğü, İmar Müdürlüğü, DSİ 251. Bölge Müdürlüğü, DHMİ Balıkesir ve Kocaseyit Havameydanları Müdürlüğü, MTA Balıkesir Kuzey Batı Anadolu Bölge Müdürlüğü, Maden İşleri Genel Müdürlüğü, Balıkesir 9. Ana Jet Üstü Komutanlığı yetkilileri bu toplantıya katıldılar.
2020’DE KESME ÇİÇEK VE SAKSILI ÇİÇEK ÜRETİMİ HEDEFLENİYORDU!
Hemen herkes vardı ama görüldüğü üzere aralarında çevre koruma için çalışan bir tane bile sivil toplum kuruluşu bulunmuyordu. Bizde yapılacak işler asla tüm tarafların görüşü alınarak kararlaştırılmaz nedense. Halk devreye sokulmaz. Sonra da “dava açıyorsunuz ama?” diye serzenişte bulunulur. Tümüyle şeffaf olunsa ve hep birlikte kazansak daha iyi değil mi?
O toplantıda, çeşitli kurumlardan alınan “resmi” bilgiler değerlendirildi, “kadastral paftalar” incelendi ve sonuçta şimdiki yer seçildi. Hazine arazisi, kısmen sulak alan ve kısmen de niteliği bozulmuş meralardan oluşan Çıkrıkçı Mahallesi 117 ada 101 parseldeki araziler, ETDİOSB için uygun görüldü. Toplantı bitiminde de “Aralık ayına kadar tüzel kişiliği kurarak, proje uygulama alanının tahsisi işlemini gerçekleştireceğiz. 2019 yılında alt yapı ve üstyapı çalışmalarımızı tamamlayacağımız proje kapsamında, 2020 yılında kesme çiçek ve saksılı çiçek üretimine geçerek süs bitkisi üretiminde lider olmayı hedefliyoruz” denildi.
OSB ARAZİSİNİN DOLGU İŞLEMLERİNE DAİR…
Güney Marmara Kalkınma Ajansı (GMKA) tarafından fizibilitesi desteklenen ETDİOSB’nin bir Kuruluş Protokolü de hazırlanmış ve kurucularca imzalanmıştı. Sonuçta 16 Mayıs 2019’da Bakanlık tescili de yapıldı, tüzel kişilik kazanıldı. Balıkesir Valiliği, Edremit Kaymakamlığı, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi, Edremit Belediyesi, Edremit Ticaret Odası, Edremit Ticaret Borsası, Edremit Ziraat Odası ve Edremit Tarımsal Kalkınma Kooperatifi ortaklığı olan ETDİOSB, ilk yönetim kurulu toplantısını 27 Mayıs 2019’da yaptı.
Tespit edilen arazinin satın alınması, altyapı, üstyapı, planlama süreçleri, imar, parselizasyon, yatırım programına alınması, kredilendirilmesi gibi hususlar değerlendirildi. Bu arada Antalya ve Yalova’daki benzer faaliyetlerden deneyim aktarımı için çeşitli çalışmalar da yapıldı. Aralık sonuna kadar 640.527,52 m2 arazinin tapu devri ve ödeme işlemleri bitirildi. 2020 başında ise Balıkesir B. Belediyesi’ne ait Balıkesir Gayrimenkul Yatırım ve Gıda A.Ş. ile bir sözleşme yapılarak arazinin dolgu işleri başlatıldı. Zira DSİ, taşkınlara karşı 2,5 metre dolgu şartı koymuştu projeye. Dolgu müşterisi, Edremit Belediyesi ve Burhaniye Belediyesi idi ağırlıklı olarak ama daha çok Büyükşehir Belediyesi’nin bölgede yaptığı dere temizliğinden çıkan balçıklar boşaltıldı bu alana. Ayrıca aklınıza bile gelmeyecek malzemeler de döküldü ne yazık ki.
BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ DOLGU İŞİNDEN NEDEN ÇEKİLDİ?
2021 başında Edremit Kaymakamlığı’na Turgay Ünsal atandı ve ETDİOSB çalışmalarını da devraldı. 1. ve 2.Etap projelerinin Tarım ve Orman Bakanlığı’nca onaylanmasından sonra altyapı ve üst yapı maliyetleri, yatırım yapmak ve tesis kurmak isteyen yatırımcılara yönelik kriterlerin belirlenmesi ve kuruluş sürecinin hızlandırılması gündeme alındı. Seçilen araziye ilave başka arsalar da alınmış ve tamamı için bir ETDİOSB projesi yapılmıştı zaten. 2 Nisan 2021’de parsel tahsisi öncesi talep toplama aşamasına gelindiği, 25.000 m2 büyüklüğünde 16 adet sera parseli ve 7 adet sanayi parseli olduğu ile m2 fiyatları da açıklanmış, son başvuru tarihi 01 Haziran 2021 olarak ilan edilmişti. Ancak ilginç bir şekilde 13 Temmuz 2021’deki bir Belediye Meclisi Toplantısı’nda Yücel Yılmaz, Edremit Kaymakamlığı’nın bir yazısı nedeniyle sahanın dolgu işinden çekilmek istediklerini oylamaya soktu ve kabul edildi. Dolgu malzemeleri dozerle yayılıp düzeltildi ve şirket konteyneri de alınıp çıkıldı oradan. Kamuoyu tarafından hala anlaşılamayan bir şeyler oluvermişti. Hal böyle olunca talep de çıkmadı parseller için.
KAÇ PARSELE TALEP OLDU, YAKIN ZAMANDA BİR GELİŞME OLACAK MI?
Ekim 2021’de Edremit Kaymakamı yine değişti. Eskisi gitti “çarşaf-zincir” gibi garip bir polemikten sonra apar topar ve Ahmet Odabaş yeni Kaymakam olarak atandı. ETDİOSB işini de tekrar ele aldı haliyle. Nisan 2023’de parsel tahsisi toplama için hazırlık toplantısı yenilendi. “İnşallah bundan sonraki süreçte altyapı yapım işleri aşamalarına geçeceğiz. Projemiz kapsamında hedefimiz; 2024 yılının sonlarında kesme çiçek ve saksılı çiçek üretimine geçerek ilçemizi ulusal ve uluslararası süs bitkisi üretimine merkez haline getirmektir” denildi. Halen bu resmi açıklamaya göre yatırımcı talep toplama hazırlıklarının devam ettiği söyleniyor. Kaç parsele talep oldu, yakın zamanda bir gelişme olacak mı bilemiyoruz. Bu arada, söz konusu arazilerin sulak alan olarak tescilinin yapılmasını talep eden bir davanın da devam ettiğini biliyoruz.
Kuruluşu tamamlanan ve arazisi de alınan bir TDİOSB var ilçemizde ama hala çalışamıyor. Bakalım bu uzun sürecin sonu nasıl olacak? Fakat bu hikayenin en başına dönersek, bir husus çok net olarak ortaya çıkmış bulunuyor.
KİMLER NERELERİ ALDI MÜLKİYETİNE? ARSALARI KİM KAPIŞTI?
Bu türden büyük yatırımların kararları, bilimin ışığında ve mümkünse üniversitelerden de destek alarak verilmeli, üstelik konunun tüm taraflar da karara dahil edilmeli. Bunun yolu, yöntemi böyle olmalı. Buraya neyi nasıl yapacağız, depremsellik, sıvılaşma, deniz basması, yer altı ve yerüstü suları, doğal yapının ve yaşamın korunması, toplumsal beklentiler, mülkiyet durumu ve nihayet “arazi rantına yönelik çabaları nasıl etkileyeceği” de dikkate alınmak zorunda.
Ne oldu peki son yıllarda? İlanı ve tescili nihayet yapılan Akçay Sulak Alanı herkesi tatmin etti mi? Bu mu yani elde kalan sulak alan? Öyle ise niye içindeki şahıs mülkiyetine geçmiş arsaların sahiplerine bedelleri ödenip kamulaştırılmıyor yeniden?
Neden etrafı çevrilip bir tabela dikilmiyor? Açıklanan çeşitli derecelerdeki koruma kararlarının sonucu gelip 1.065 dönüm imar planı değişikliğine dayandı. Dolgu işleri, ETDİOSB, Enginkent derken Çıkrıkçı ovasının geleceği nasıl şekillenecek şimdi acaba? Kimler nereleri aldı mülkiyetine, arsaları kimler kapıştı? Üç vakte kadar nasıl bir inşaat faaliyetine konu olacak acaba altyapısın bile olmayan bu araziler? Foseptikle idare etmeye alıştırıldı ya vatandaşlar, acaba “30 sene de bunlar beklesin” mi deniliyor? Buradaki büyük resmi kim görebiliyor? Neden “Dalyan Doğal Yaşam Parkı” değil de, arsa satışı, beton ve bina, rant ve çıkar tercih ediliyor. Para her şey mi?
BİR DE ÇIKRIKÇI KOOPERATİFİ’NE VERİLEN 111 DÖNÜMLÜK TARIM ARAZİSİ OLAYIMIZ VAR…
Bir de ‘Zeytinli Atıksu Arıtma Tesisi’ni yenilemek için, Çıkrıkçı’da kooperatife verilmiş olan 111 dönümlük tarım arazisine taşıma” sevdası var son aylarda değil mi? “Edremit Belediye Meclisi’nin bazı üyeleri vermedi de o yüzden arıtma tesisi yapamadık” diyorlar şimdi değil mi? Söz konusu o arazi, ETDİOB’nin doğu yönünde uzanan ucuna yakın. Niye ısrar ediliyor ki bu konuda? Balıkesir B. Belediyesi kendisinin de ortak olduğu ETDİOSB’nin arazilerinden 30 dönümünü hibe olarak devralsın, orada yapsın yeni arıtma tesisini.
Orası da kamu arazisi, yapılacak iş de kamu yararına bir hizmet zaten. Neden beş senedir hiçbir yatırım yapmadan bekleyip, konu yerel seçime 7 ay kala siyasi polemik haline getiriliyor ki? Alan da kendisi, veren de kendisi olacaksa kamunun, Cumhurbaşkanı’na durumu izah edip, bir KHK imzalamasını istemek bu kadar zor olmasa gerek. Haliyle soracaktır Cumhurbaşkanı da “önceki kararları bana imzalatırken niye düşünmediniz bunu?” diyecektir.
İLERİ BİYOLOJİK ARITMA TESİSİYLE SULAMA YAPILACAKSA…
Bu da onun hakkı elbette, izah edersiniz artık. Fakat zaten yapılacak ETDİOSB’nin damlama sulama sistemiyle çalışacağı, o suyun da İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi’nden sağlanacağı ilan edilip kamuoyuna sunulmamış mıydı daha önce? Eee, alın işte çözüm ayağınıza geldi Büyükşehir Belediyesi, hemen uygulayın bence. ETDİOSB işinde ilerleme yok, bari yeni Zeytinli Arıtma Tesisi’nin yer sorunu çözülsün böylece.