KUBİLAY S. ÖZTÜRK
Yurttaş olmak, toplumsal sorunları izlemeyi değil de, müdahil olmayı gerektiriyor. Çevre konusunda duyarlı olan yurttaşlar için durum böyle. Tehdit haline gelen bir çevre sorunu hakkında seçilmiş ve atanmış yöneticileri uyaran, çözümünü isteyen, hatta bunun için bir yol öneren, onlar oluyor genellikle. Mevcut Anayasa’mızda da zaten yurttaşın hem hakları, hem de görevleri sıralıyor değil mi?
***
İşte bu anlayıştakiler için 07 Kasım tarihi bazı çağrışımlar yapıyor. Yıllardır uğraşılan çözümler için, buruk bir gülümsemeyle hatırlıyorlar o tarihi. Kısaca buna değinip, konuyu bugüne bağlayacağım. 2017 yılından başlayarak, yurttaşlar Edremit Körfezi’nde yaşanmakta olan çevre kirliliği konusuna ve özellikle de denizin haline dikkatleri çekmeye uğraştılar. Çünkü sorun uç noktasına yaklaşmıştı artık, sonrası felaket olacaktı. Öncelikle sorunun kaynaklarını saptadılar ve çarenin de uzun süredir ertelenmiş bazı yatırımların gerçekleşmesiyle mümkün olacağını gördüler. Sırasıyla ilçelerindeki çeşitli kamu kuruluşları, mülki amirler ve yerel yönetimler nezdinde girişimlerde bulundular. Fakat kısa sürede anladılar ki, çözümü Balıkesir’de aramak daha isabetli olacaktı. Oradaki çabalarında da gördüler ki, çözümün Ankara’dan talep edilmesi artık bir zorunluluk olmuştu. Edremit ve bütün Körfez ilçeleri için gereken altyapı yatırımları, ancak merkezi hükumetin üstesinden geleceği bir büyüklüğe ulaşmıştı. Ankara’ya bu sorunu ve çözüm talebini ulaştırmak için de Balıkesir Valiliği’nin kapısını çalmanın uygun olacağına karar verdiler. Zaten o dönemde, Balıkesir B. Belediyesi’nde bir yönetim krizi yaşanıyordu. İstifa ettirilen bir seçilmiş başkan ve yerine yapılan atama ile geçirilen o günlerde, bu konunun çözümüne destek olabilmeleri de mümkün görünmüyordu.
***
Bu nedenlerle, yurttaşlar “Daha Geç Olmadan Edremit Körfezini Kurtaralım” başlığını taşıyan ve muhatabı Valilik olan bir imza kampanyası başlattılar. Körfez kirliliğine karşı önlem alınması için ilgili kamu kuruluşları, ilçe belediyeleri, Kaymakamlıklar, Büyükşehir Belediyesi, turizmciler, esnaflar, STK’lar ve bilim insanlarının katılımıyla geniş bir Çalıştay yapılmasını talep ettiler. Öncelikle sorunun tüm yönleriyle ortaya konulmasını, daha sonra da Körfez için bir Master Plan yapılmasını ve acil olarak harekete geçilmesini istediler. Dilekçelerini ve topladıkları 15.156 imzayı 12 Eylül 2019 tarihinde Balıkesir Valiliği’ne teslim ettiler. Valilik bu talebi inceledi ama “gereği için” Balıkesir B. Belediyesi’ne aktarmayı tercih etti. O arada, 31 Mart 2019’da yerel seçimler de sonuçlanmış ve Yücel Yılmaz başkan seçilmişti. Valilik konuyu onlara aktarınca, sorunun önemini ve çözüm için önerilen yolu, bu günden tam dört yıl önce, 07 Kasım 2019’da yurttaşlar kendisine aktardılar. Dilekçe ve Çalıştay talebini hatırlatıp, çok net bir ifadeyle “Körfez’in birikmiş sorunları Büyükşehir’in boyutlarını aşıyor. Vatandaşların sabrı da kalmadı. Hükumetin konuya ilgisini çekmek için bu Çalıştay’ı mutlaka düzenleyelim” denildi. Yücel Yılmaz talebe olumlu baktı, zira iş hayatından gelen bir pratiğe sahipti. Büyükşehir’in finansal durumu da o vakit pek parlak olmadığı için, Ankara’ya destek istemeye gittiğinde bir kamuoyu talebini de yanına almanın yararlı olacağını anladı hemen.
***
Yurttaşlar ise, kendisine oy verip verilmediğine bakmaksızın, bir Başkan’ı görevini yapmaya çağırma haklarını kullanmış oldular. Zaten beş sene daha bekleyecek halleri yoktu. Seçilen başkanın, yurttaşlara eşit hizmet götürmekle yükümlü olduğuna da inanıyorlardı. Yücel Yılmaz bu isteği ekibiyle birlikte değerlendirdi ve Çalıştay’ın Balıkesir Kent Konseyi vasıtasıyla yapmasına karar verildi. Yurttaşlar da “yeter ki yapılsın” noktasında olduklarını söylediler. Sonuçta bu önerinin sahibi olmayan ve haliyle hiçbir hazırlığı da bulunmayan ilçe kent konseyleri de paydaş oldu ve Güre’de 20 Temmuz 2020 tarihinde “Körfez Çevre ve İklim Değişikliği Çalıştayı” yapıldı. O dönem pandemi de ülkemizi tehdit etmeye başlamıştı. Bu yüzden halkın katılımı hususu geniş boyutlu olmadı, iki gün olarak düşünülen süre de bir güne indirildi. Fakat bu Çalıştay ile Edremit Körfezi’nin tüm acil sorunlarını detaylarıyla tespit etmek mümkün oldu. Deniz kirliliği, derelerin durumu, arıtma tesisleri kapasite yetersizliği, küresel iklim değişikliğinin etkileri, sürdürülebilir bir ekonomi ve halk sağlığı açısından yaşanan sorunlar hakkında yurttaşların görüşleri, tespitleri ve çözüm önerileri ortaya konuldu. Daha sonra basılı hale de getirildi bunlar ve Körfez için, Ayvalık’tan Ayvacık’a kadar ortak, tüm vadeleri kapsayan ve kalıcı çözümler öneren bir belge ortaya çıkartıldı.
***
Ancak Yücel Yılmaz bu çalışmanın devamını getirmedi. Master Plan unutuldu, gereken işler de yapılmadı. Bunların yerine Körfez’de sadece süsleme, yol, kavşak işleri yaptı. Altyapı için hiçbir adım atmadı. Çeşitli vesilelerle sivil toplum kuruluşlarına “birlikte çözüm üretebildiğimiz sürece güçlüyüz” dedi. “Sıfır Atık Mavi Sözü” vermeyi de ihmal etmedi. Fakat sadece makyaj niteliğinde işlerle yetinip seçmen tercihini etkileyeceğini, bunun yeterli olacağını düşündü. Mayıs 2023 seçimlerinde ise, fena halde yanıldığını gördü elbette. Dalyan’da arazi satmak başta olmak üzere, seçmenler yaptığı bazı “hizmetleri” onaylamadı. Partisi de bu durumu tespit etti haliyle. Gerçi Yücel Yılmaz, Ankara’ya vermiş olduğu sözler nedeniyle hala ısrarla Ülkü Yolu yapmaya, arazilerin satışı için 1.065 dönümlük imar planı değişikliğine, o planda mevcut arıtma tesisini de kaldırıp uzaklara atmaya uğraşıyor. Fakat tabii ki yeni tesisin nerede olacağını da soranlar var. O zaman da yana yakıla Çıkrıkçı’da bir arsa istediğini ama Edremit Belediye Meclisi’nin buna onay vermediğini söyleyip, istemeden halkı mağdur ettiğini ifade edip, algı yönetimine başvuruyor. “Madem yapacaktın, niye senelerce bekledin” sorusuna ise yanıt veremiyor.
***
Aslında Yücel Yılmaz, Körfez’in birikmiş dertlerini biliyor ama üzerine gitmek yerine, yurttaşları oyalamayı tercih ediyor. Zira onun öncelik verdiği yatırım alanları başka. Merkezdeki ilçeleri öne çıkartıyor, çünkü seçmen desteğini oradan alıyor. Bu yüzden Körfez’in mevcut sorunlarını da içinden çıkılmaz bir hale getiriyor ne yazık ki. Üstelik kendisini “muktedir” olarak görüyor. Oysa kentlerin geleceği, yapılacak nokta atışlarla değil, ancak bölgesel bir planlama ve tarafların uzlaşmasıyla belirlenebilir. Aksi takdirde işler fena halde karışır. Nitekim Körfez’de de işler kendisi ve temsil ettiği iktidar partisi açısından pek de parlak gitmiyor. Şimdi bir de zamanlama sorunu var, yerel seçime sadece beş ay kaldı. Üstelik öyle bir yaz dönemi geçirdi ki Körfez bu sene, hala lağım kokuyor sahilleri.
***
Bu nedenlerle, Yücel Yılmaz’ın Körfez’de altyapı, özellikle de arıtma tesisi konusunda çok ciddi bazı adımlar atmadan yerel seçimlere girebilmesi mümkün değil. Hatta bu yatırımları seçim vaadi olarak dile getirmeye kalkması bile kamuoyunda ters tepkiler doğuracaktır. Çünkü birilerini “günah keçisi” ilan etmesi hiç inandırıcı olmuyor. Uygun bir yatırım yeri için, başka alternatifler de olması gerektiğini herkes görüyor. Mesela, Zeytinli Arıtma Tesisi kendi arazisinde yenilenmeyecek olsa bile, Çıkrıkçı arazisinden başka yer mi yok? Güre ne olacak? Oradaki yurttaşlar 25 yıldır fosseptikle yaşamak zorunda kalmaktan bıkmış durumdalar. En kısa sürede arıtma tesisi ve kanalizasyon için bir adım atılmasını bekliyorlar. Şüphesiz bu örnekleri Ayvalık, Gömeç, Burhaniye için de çoğaltabiliriz. Çünkü her birinde tesis yetersizliğinin yarattığı benzer sonuçlar yaşanıyor. Körfez de bu nedenle artık can çekişiyor.
***
Yücel Yılmaz muhtemelen dört sene öncesini hatırlamak istemeyebilir. Fakat artık altyapı sorunlarını Ankara’yla paylaşıp bir an önce Körfez’de adımlar atmak zorunda. Yoksa aday olmayı da, kendisinin tercih edilmesini de hiç beklemese yeridir. Ona bütün bu gerçekler vaktiyle ve defalarca anlatıldı. Fakat bu konudaki yanlışlarını bizzat yaşayıp öğrenmeyi kendisi tercih etti. Şimdi artık, gerekli ÇED süreçlerini de layıkıyla yerine getirmek suretiyle, bu sene sonuna kadar veya yerel seçimlerden önce mutlaka, arıtma tesisleri konusunda önemli adımlar atmak zorunda. Hangi yolu izleyecek bakalım? 2019’da açıkça uyarıldığı ve makul bir çıkış yolu da önerildiği halde, kendisini soktuğu bu çıkmazdan sıyrılmayı nasıl gerçekleştirebilecek?
