EKREM DİNKÇİ – Emekli Eğitimci
Yerel basında çıkan haberlerden öğrendiğim kadarıyla, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi, Altıeylül ve Karesi ilçeleri sınırları içerisinde imara yeni açılan iki ayrı bölgede cadde ve sokaklarına isim verme konusunu gündemine almıştır.
Kentimizin tarihi ve kültürel dokusuna uygun isimleri belirlemek işini, Balıkesir Kent Konseyi ile birlikte yapmak istemesi, ayrıca memnuniyet vericidir.
Yeni açılacak cadde ve sokaklara şu ana kadar önerilen isimler kimlerse, bu isimler mutlaka çok önemli kişilerdir. Bundan kuşkum yok. Her isme saygımız vardır.
Ben de emekli öğretmen ve bir Balıkesir sevdalısı olarak, daha önce haklarında yazı yazdığım iki önemli ismin adlarının cadde isimleri olarak verilmesini önermek isterim. Dilerim karar vericiler, benim önerilerimi de dikkate alırlar. Önermek istediğim isimlerden birisi İbrahim Ethem Akıncı, ikincisi ise Müstecabizade İsmet Bey’dir. Aşağıda hem Balıkesir hem de Türk tarihi ve kültür hayatında etkili olmuş bu iki isim hakkında kısa bilgi vereceğim.
Öncelikle şunu belirtmek isterim ki şehirlerin hafızasını sadece tarihi kişiler değil; aynı zamanda siyaset, kültür ve sanat, spor, edebiyat alanındaki önemli kişilerin oluşturmaktadır. Bu bakımdan onların da adının gelecek nesillere çeşitli yollarla anlatılması zorunludur.
****
İBRAHİM ETEM AKINCI/DEMİRCİ KAYMAKAMI İBRAHİM ETHEM BEY
Bilindiği gibi, Yunan işgalcileri İzmir’i işgal ettikten hemen sonra Ege şehir, kasaba ve köylerini de işgale başladılar. İbrahim Ethem Bey, TBMM hükümeti tarafından, tam da bu esnada Demirci’ye kaymakam olarak atandı. İbrahim Ethem, Demirci’de normal bir kaymakamlık yapmadı. Onun görevi yöre insanından bir milis gücü oluşturmak ve düşmanın ilerleyişini durdurmaktı. Nitekim İbrahim Ethem Bey, kısa sürece çevreden topladığı gönüllü vatanseverlerle bir milis gücü/ Akıncı Güçleri oluşturdu ve böylece Yunan işgalcilerine karşı ilk direnişlerden birisi başladı.
İbrahim Ethem Bey komutasındaki Akıncı Milisleri Yunan işgalcilerine karşı Demirci, Sındırgı, Emet, Bigadiç, Savaştepe, Soma, Bergama ve İvrindi yörelerimizde amansız bir mücadele verdi.
Nitekim Akıncı müfrezelerinden korkan düşman, Balıkesir ve ilçelerinde zalimlik yapmaktan çekinmiştir. Ayrıca Anadolu içlerine doğru ilerlemesinin hızı da kesilmiştir. Bu mücadele sayesinde Milli orduya zaman kazandırılmıştır.
Büyük Millet Meclisi orduları Eskişehir, Kütahya, Afyon, Uşak üzerinden 9 Eylül’de daha İzmir’i kurtarmadan önce, İbrahim Etem Bey komutasındaki Akıncı Müfrezeleri 3 Eylülde Sındırgı’yı, 4 Eylül’de Bigadiç’i, 5 Eylül’de Kepsut’u, 6 Eylül’de Balıkesir’i, Balya’yı ve Gönen’i, 7 Eylül’de İvrindi’yi, 8 Eylül’de Havran ve Burhaniye’yi, 9 Eylül’de Edremit’i, 15 Eylül’de Ayvalık’ı, 17 Eylül’de Bandırma ve Manyas’ı, 18 Eylül’de Erdek’i düşmandan kurtarmıştır.
Hatta düşman kaçarken ege bölgesinde birçok yeri ateşe verdiği halde, İbrahim Etem Bey’in kuvvetlerinden çekindiği, korktuğu için Balıkesir’in köy ve kasabalarında herhangi bir zarar verememiştir.
Ulusal kurtuluş ve Cumhuriyet’in kuruluşundan sonra İbrahim Ethem Bey, özel istek üzerine tekrar Demirci, daha sonra Ayvalık’a kaymakam olarak tayin edilmiştir.
Soyadı kanunu çıkınca Atatürk’ün önerisiyle ‘’Akıncı’’ soyadını almıştır. Çeşitli illerde valilik görevi yapmış, bir süre de Balıkesir valiliği görevinde de bulunmuştur. Mezarı Sındırgı İlçe mezarlığındadır.
Görüldüğü gibi İbrahim Ethem Bey, Balıkesir’in tarihinde önemli görevler yapmıştır. Balıkesir’in kurtarıcısıdır. Fakat bu yiğidin Kuva-yi Milliye kahramanımızın Balıkesir’de bir yerde adı dahi yoktur. Balıkesir’in kurtuluşundan iki gün sonra düzenli ordu birlikleriyle Balıkesir’e gelen Yakup Şevki Paşa’nın adı haklı olarak Balıkesir’de bir caddeye verilmiştir. Fakat hayatı pahasına Balıkesir için mücadele eden ve Balıkesir’i kurtaran İbrahim Ethem Bey’in adının verilmemesi büyük bir ayıptır ve bu ayıbı ortadan kaldırmanın ve ondan af dilemenin tam zamanıdır.
O’nun şanlı adı, çok önemli bir yere hemen verilmeli, vefasızlığı ortadan kaldırmalıyız.
Bu konuya ilişkin düşüncelerimi daha önce haziran 2019’da Yeni Haber Gazetesi’nde yazmıştım.
Dilerim bu arada değerlendirmeye alınır.
MÜSTECABİZADE İSMET BEY
Balıkesir’de yetişmiş, fakat Balıkesirliler tarafından adı tamamen unutulmuş önemli bir isim daha vardır. Bu isim şair, yazar, sözlükbilimci ve araştırmacı Müstecabizade İsmet Bey’dir.Adının telaffuzu biraz zor gibi görülen Müstecabizade İsmet, aslen Balya ilçesine bağlı Müstecap köyünden gelerek Balıkesir’e yerleşmiş bir aileye mensuptur. İsmet Bey’in adı yaşadığı dönemde İstanbul edebiyat ve kültür çevrelerinde Müstecabizade İsmet olarak anılmıştır. 1868-1917 yılları arasında yaşayan Müstecabizade İsmet Bey, İlk ve orta öğrenimini Balıkesir’de yapmıştır. Hatta Balıkesir Lisesi’ 1886 yılında ilk olarak açıldığında Balıkesir Lisesi’ne ilk kayıt olan öğrenci İsmet Bey’idir. Bu yüzden okul numarası 1 dir.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın Karesi Meşahiri (Meşhurları) başlıklı kitabında Müstecabizade İsmet Bey’e geniş bir yer ayırmıştır. Daha doğrusu Uzunçarşılı, Müstecabizade İsmet’i yaptığı çalışmalarla Balıkesir’in en saygın kişilerinden birisi olarak göstermektedir. Uzunçarşılı bu hükmünde bence haklıdır. Nitekim Balıkesir Üniversitesi Öğretim Üyeleri de Müstecabizade İsmet üzerine eğilmişler, Müstecabizade İsmet’in geniş kapsamlı monografisini ve onun bütün şiirlerini iki ayrı kitap olarak yayımlamışlardır.
İsmet Bey, bir hukukçudur. Fakat onun asıl şöhreti yazar, şair, araştırmacı ve gazeteci kişiliğinden ileri gelir. 1891-1901 yılları arasında İstanbul’da çıkan en etkili dergi ve gazetelerde yazıları ve şiirleri yayımlanmıştır. Hatta bu dergilerin bazılarında yöneticilik de yapmıştır. Devrin ünlü yazarlarının yazdığı bu dergilerde yönetici konumunda olması İsmet Bey’in Türk kültürü ve edebiyatı önemini ayrıca göstermektedir. 1893-1914 yılları arasında şiir, sözlük bilimi, edebiyat araştırması, metin neşri, anlam bilimi vb. farklı konularda 14 tane kitabı yayımlanmıştır. Gazete ve dergi sayfalarında çıkan yazı ve şiirlerinin sayısı binleri bulmaktadır.
Son devir kültür hayatımızın bu önemli kişisinin adının uygun bir yere verilmesi, onun adına anma programları düzenlenmesi, Balıkesir Üniversitesi yetkililerinin ve öğrencilerinin araştırma yapması kentimiz kültür hayatına önemli katkı sunacağı inancındayım.
İstanbul Hukuk Mektebi mezunu hukukçu, yazar, şair Müstecabizade İsmet Bey adının, önemli bir yere verilmesi çok yerinde olacaktır.
Saygılarımla
