Trakya Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifi Yönetim Kurulu 2023/2024 sezonunda üretici ortaklarına uluslararası sözleşme oranı olan % 44 yağ oranlı ayçiçeği ürünü için Ton başına 15.000 tl avans ödemesi gerçekleştireceğini açıkladı.. Ülkemizde yaşanan kuraklık ve yüksek sıcaklıkların etkisiyle yağlık ayçiçeği üretiminde gerçekleşen ciddi rekolte düşüşüyle ülke rekoltesinin %30’un üzerinde bir azalışla 1.3 milyon ton seviyesinde gerçekleşeceği öngörülüyor.
POLİTİKA / AYNUR ARICAN / Trakya Birlik yönetim Kurulundan yapılan açıklamada; “Yağlık Ayçiçeği, Türkiye bitkisel yağ tüketiminde % 80-85 civarında payı ile ülkemizde üretimi gerçekleştirilen stratejik öneme sahip tarımsal ürünlerimizin başında gelmektedir. 2023/2024 üretim sezonu yağlık ayçiçeği ekim alanlarında bir önceki yıla nazaran yaklaşık %15’lik bir daralma gerçekleşmiş olup, küresel ısınma bağlamında bölgemizde ekilişten hasada kadar yaşanan yoğun kuraklık ve aşırı sıcakların etkisi ile gerek yağ oranlarında gerekse de dekar başına verimlilikte ön görülemez kayıpların yaşandığı bağlı kooperatiflerimizde gerçekleştirilen mübayaa sonuçlarıyla görülmektedir. Bu itibarla, Ülkemiz için rekor üretimin gerçekleştirildiği bir önceki sezona göre gerek ekim alanlarındaki azalış gerekse de kuraklık ve yüksek sıcaklıkların etkisiyle toplam Ülke rekoltesinin %30’un üzerinde bir azalışla 1.3 milyon ton seviyesinde gerçekleşeceği beklenmektedir.
Ülkemizde yaşanan kuraklık ve yüksek sıcaklıkların etkisiyle yağlık ayçiçeği üretiminde gerçekleşen ciddi rekolte düşüşüne karşılık, yağlık ayçiçeği üretiminde en büyük üreticiler olan Ukrayna ve Rusya’da önceki sezondan devrolan yüksek ürün stoklarına ek olarak müspet iklim koşulları altında beklentilerinde üzerinde 30 milyon tonu aşan rekolteye ulaşılacağı uluslararası kuruluşlar tarafından raporlanmaktadır. Dünya yağlı tohumlar rekoltesindeki müspet gelişmeler ışığında son bir aylık süreçte yağlık ayçiçeği ve ham yağ fiyatları %15’e varan oranda düşüş göstermiş olup yeni sezona ilişkin yüksek rekoltenin yanında önceki sezondan devrolan yüksek ürün stokları da fiyatlar üzerinde negatif baskı oluşturmaya devam etmektedir. Bu durum, Temmuz ayının ortalarında başlayan yurt içi yağlık ayçiçeği hasat dönemi ürün fiyatlamasında dalgalı bir seyrin oluşmasına neden olmaktadır. Tahıl koridorunda yaşanacak müspet gelişmeler aşağı yönlü fiyat hareketliliğini daha da derinleştirebilecektir.
Ülke yeterliliğinin karşılanması noktasında dış tedarike bağımlı bulunduğumuz ve halihazırda sürmekte olan üretim sezonunda yeterlilik oranımızın %50’nin altına düşeceği yağlık ayçiçeği üretimimizin sürdürülebilirliği açısından çiftçilerimizin tarımsal üretimlerinden elde edeceği gelirin de sürdürülebilir refah seviyesinde gerçekleşmesi büyük önem arz etmektedir. Kuraklık ve yüksek sıcaklık koşullarında ortalama verimlerin ciddi seviyede düşerek üretim maliyetlerinin çiftçilerimiz için çok daha yüksek seviyelerde oluşması yurt içi ürün fiyatlarının belirlenmesi noktasında üretici beklenti ve taleplerini haklı olarak yükseltmektedir. Bu kapsamda ürün fiyatlarının belirlenmesinde en önemli parametre olan gümrük vergilerinin seviyesi ile Devletimizce çiftçilerimize doğrudan gelir desteği olarak sunulan ödeneklerin tutarı, sonraki üretim sezonlarında ülke yeterliliği hedefine ulaşılmasında en temel etmenler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kapsamda, 01.01- 31.05 2023 tarihleri arasında %0 olarak uygulanan gümrük vergileri 01.06.2023 tarihinden itibaren DTÖ anlaşması kapsamında azami hadlerine yükseltilmiş ancak, yukarıda sayılan nedenlerle dünya fiyatlarında yaşanan sert düşüşe ek olarak yüksek finansman maliyetinin üretici birlikleri, sanayici ve tüccar üzerinde oluşturduğu ekstra maliyet baskısıyla yurt içinde oluşan ürün fiyatları çiftçilerimizin sürdürülebilir gelir elde edebilmesinde yetersiz kalmıştır. Bu çerçevede, Devletimizce ilave gümrük vergisi yoluyla ithal ürün maliyetlerinin daha yukarıda oluşmasını sağlayacak gözetim fiyatı uygulaması hayata geçirilerek ürün fiyatlarının çiftçi maliyetleriyle orantılı seviyelere yükseltilmesi amaçlanmıştır.
Tüm bu gelişme ve düzenlemelerin ışığında, Ülkemizdeki mevcut gümrük rejimi uygulamaları, dünya rekoltesi ve beklenen fiyat seviyeleri, döviz kurlarının olası seyri, finansman maliyetleri gibi fiyatlamaya tesir eden tüm parametreler Birliğimizce değerlendirilerek oluşan piyasa koşulları çerçevesinde 2023/2024 sezonunda üretici ortaklarımıza uluslararası sözleşme oranı olan % 44 yağ oranlı ayçiçeği ürünü için 15.000 TL/Ton avans ödemesinde bulunulması karar altına alınmıştır. Takip eden süreçte yukarıda sayılan fiyatlama parametrelerinde üretici ortaklarımız lehine oluşabilecek müspet gelişmeler değerlendirilerek “Ön Alım Fiyatı” ilan edilecek ve bu suretle nihai alım fiyatımız oluşturulacaktır. Ham yağ oranına göre yapılan alımlarda % 44 yağ oranlı baz fiyata göre % 1,5 oranında çarpan kullanılarak üretici ortaklarımızın teslim ettiği ürünlerin fiyatı hesaplanacaktır.
Yıllara göre değişiklik göstermekle beraber Ülkemizde üretilen yağlık ayçiçeği ürününün % 20-30’u, faaliyet bölgesindeki ürünün ise %40-50 oranındaki bölümü Birliğimizce mübayaa edilmektedir. Ağustos ayının ilk haftası ile başlayan hasat günden güne yoğunlaşmakta olup Ülke hasadının çok büyük oranda Eylül ayının sonlarında tamamlanması beklenmektedir. Birliğimize bağlı 48 kooperatifimize ait 103 alım merkezi ve iki fabrikamızda bugüne kadar toplam 111.290 ton ayçiçeği mübayaası gerçekleştirilmiştir.
Son iki üretim sezonunda gerek yağlık ayçiçeği üretim havzaları arasında oluşan fiyatlama farklılıkları gerekse de sezon içerisinde yaşanan gelişmelerle oluşan keskin fiyat hareketlilikleri çiftçilerimizin yağlık ayçiçeği üretiminde motivasyonunu ve sürdürülebilirliğini olumsuz etkilemektedir. Ekim alanlarında yaşanan önemli orandaki gerilemeye ek olarak iklim krizinin tarımsal üretim üzerindeki olumsuz etkilerinin devam edeceği yönündeki projeksiyonlar ile birlikte değerlendirildiğinde, içinde bulunduğumuz sezona göre %100’ün üzerinde üretim maliyet artışı yaşanacak 2024/2025 üretim sezonunun ekilişten hasada büyük bir titizlikle planlanarak bu doğrultuda çalışmalarda bulunulması Ülkemiz için stratejik öneme sahip yağlık ayçiçeği üretiminin sürdürülebilirliği açısından kritik bir öneme sahip olacaktır.”ifadelerine yer verildi.