Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) yönetimi, geçtiğimiz hafta Et ve Süt Kurumu (ESK) Genel Müdürü Mustafa Kayhan ile yaklaşık 2 saatlik bir görüşme gerçekleştirdi.
TÜSEDAD tarafından yapılan açıklamada, görüşmeye ilişkin şu notlara yer verildi:
“Üretici temsilcileri olarak aklımızdaki soruları kendisine yönelttik ve aldığımız yanıtların özetini siz üreticilerimizle paylaşıyoruz.”
Açıklamada, ESK ile yapılan görüşmelerde ortaya çıkan şu notlara dikkat çekildi:
“Kesim fiyatları yükselecek diye besiciler hayvanlarını ellerinde tutuyorlar. Toplumsal medya paylaşımları bu mevzuda çok tesirli. Bu paylaşımlar her vakit vardı lakin birebir vakitte kırsalda bulunan küçük işletmelerin sayısı önemli manada azalmasına rağmen büyüklerin pazarda toplamdaki hissesi artmış. Bu fiyat konusunda bir kısır döngü oluşturuyor. Alışılmış pahalılığın özünde piyasada üretimin azalmış olması yatıyor. 2015 yılında körüklenen denetimsiz hayvan ithalatı, içeride üreticinin ziyan etmesine sebep verdi ve kırsaldaki üretim rekabet edemeyince yerli üretici üretimden çıktı.”
Gelinen noktada küçük aile işletmelerinin azaldığı ve tarımla uğraşan insanların bir daha üretime geri dönmek istemediğine dikkat çekilen açıklamada, “Bunun bir ispatı; 2009 yılında dahi, doğu vilayetlerimizden batıya et gönderilirken artık doğuda üretim o derece azaldı ki gelinen noktada doğu vilayetlerimize et yolluyoruz. O yıllardan beri TÜSEDAD, daima bu tehlikeye parmak basmış bir örgüt olarak daima siyasi algılandı. Lakin vakit bizim ne demek istediğimizi ispatladı. Ülkemiz için verilen yanılgılı ithalat kararlarının ne derece büyük bir tehdit olduğuna bugün daima bir arada tanıklık ediyoruz” ifadelerine yer verildi.
Süt fiyatının mevcut gelişmelerde kilit rol oynadığının altı çizilen açıklamada, süt fiyatlarının besin enflasyonunu denetim altına alma maksadıyla baskılanmasının sonucunun bugün et krizine dönüştüğü belirtildi.
TÜSEDAD İdare Şurası, “Şimdi kriz idaresi yapıyoruz ve ESK bu manada gerçek atılımlar yapıyor. Öncelikle; ESK’nın 4 doların altında bir fiyata aldığı hayvanı, piyasada 6 dolara satıyor olmasının nedenlerinin yanlışsız algılanması gerekli. Şöyle ki, ithalatın iç piyasadaki üreticileri mağdur etmemesi çok değerli. İthal hayvanı cazip kılmak yerine yerli hayvan alımını teşvik eden bir fiyatlandırma yapıldı. Bunu çok yerinde bulduğumuzu belirtmek isteriz. Sayın genel müdür “İçeride maliyeti düşüremediğimiz için dışarıdan aldığımız hayvanın fiyatını iç piyasa bedeline yaklaştırmamız gerekiyor” dedi ve devam etti. “İç piyasa fiyatı arttığı vakit bu 6 dolar/kg fiyatı da arttırılacak. Bu sabit bir fiyat değil”. Özetle, iç piyasada üretimin teşvik edilip açığın dışarıdan karşılanmasına uğraş ediliyor” açıklamasında bulundu.
“ESK üzerinde büyük baskı var”
TÜSEDAD’ın yaptığı açıklamada ESK üzerinde büyük bir baskı olduğu savunularak, “İthalat lobileri özel şirketlerin bu ithalatı yapmaları için çaba içindeler. Sebebi büyük rant. Lakin ESK kendisi ithalatı devam ettirmek için uğraş verdi ve büyük oranda başardı. Yaşanan gecikmeler spekülasyona sebep verdi lakin Brezilya ile 70 bin, Uruguay ile 170 binlik muahedeler yapıldı. Önümüzdeki ay Brezilya ile ikinci etap mutabakatı yapılacak. Alımların hepsi toptan yapılmıyor, etap etap yapılmaya devam ediliyor. Kalkan her geminin taşıdığı hayvan ölçüsüne nazaran sıradaki üreticilere ileti yollanıyor. Gemi yüklemesi sonrası üreticiye parasını yatırması için bilgi gidiyor.
Özetle; anlık olarak Mayıs sonuna kadar hedeflenen 600 bin başın 150 bini teslim edilmiş olacak. Kalanı yıl sonuna kadar tamamlanacak deniyor. ESK bugüne kadar sürecin uzamasının bir sebebinin ise yapılan muahedeler ve karantina müddetleri olduğunu beyan ediyor. 21 gün karantina + 20 gün nakliye +15 gün alım mühleti. Bu plana nazaran, Nisan 15 ve sonrası 70 binlik transferler başlıyor.
Bu bahiste gördüğümüz bir eksiklik ise üreticiye talep edilen ölçünün lakin %5 – %10’luk kısmının veriliyor olması. Bu tatmin edici olmamakla birlikte ek lojistik maliyetlere sebep veriyor” ifadelerine yer verildi.
“Et 2-3 yıl daha cep yakmaya devam edecek”
Anaç hayvanların kesilmesi ve istikrarları bozan ithalatların bölümü dalı bugüne ve bu duruma getirdiği tabir edilen açıklamada, “Yaklaşık 90 milyon nüfusu beslemekle sorumlu olan üreticilerin çıkarlarına zıt düşen popülist siyasi ataklar yapmanın ne kadar yanlış olduğu bir kez daha ortaya çıktı. Bundan sonra et fiyatları enflasyon oranında artmaya devam eder. Kimse bu denklemin önünde duramaz. En âlâ kurallarda 2-3 yıl içinde arz talep dengelenir ve alım gücüne nazaran daha uygun fiyattan et yeriz. O vakte kadar et cep yakmaya devam eder” denildi.
Süt fiyatının, maliyet artı refah hissesi olarak açıklanmasının kaide olduğuu bildiren TÜSEDAD, maliyet hesaplarının her ay internet sitesinde yayınlandığını hatırlattı.
Vergi tarz kanunu temelleri ve işletme iktisadı doğruları ışığında yapılan hesapların ne eksik ne fazla bir süreç içermemesine karşın, birtakım kesitler tarafından “kasten yüksek gösterilmiş” algısı yaratıldığı vurgulanan açıklamada, “Derneğimiz asla bu türlü bir aldatıcı bilgiyi kamuoyuna sunmaz. Türkiye’de üretim yapmanın maliyeti birçok ülkeden fazladır. Yedirdiğimiz yemlerin yaklaşık %50’si ithaldir. Yanlış süt fiyatları sebebi ile damızlık hayvanlarımız da ithal edilmek zorunda. Bu durumu değiştirmek mümkün, lakin ilim ve fen ışığında adım atmak şartı ile. Üreticinin eline geçen süt fiyatı, verimli üretimi teşvik etmeli ve üretim planlaması çerçevesinde yapılmalıdır. Yeni üreticileri yaratmak yerine mevcut üreticilerin ekonomik ölçeğe getirilmesi ve verimliliğin teşvik edilmesi tek tahlildir. Bu manada bakanlığımızın çalışmalarını yakından takip ediyoruz ve planlarının bir an evvel uygulamaya geçmesini umuyoruz” tabirlerine yer verildi.
