Beşerî Sermaye Analiz raporu Balıkesir ölçeğinde son 5 yıldaki SGK meslek kodları üzerinden istihdam verileri, bölge üniversitelerinin son 5 yıldaki bölümlere göre mezun sayıları, bu mezunların meslek kodlarıyla haritalandırılması, bölgedeki tüm meslek liselerinin 5 yıllık mezun sayılarının alan bazında incelenmesi sektör, meslek sektörü, firma sektörü ve meslek kodları ile haritalandırılarak analiz edilmesi ve ortaya çıkan verilerin yorumlanmasıyla hazırlanmıştır.
Çalışmalar neticesinde:
- Balıkesir geneli 5 yıllık 158.877adet istihdam verisi
- Balıkesir’de bulunan 2 Üniversiteye ait 202 bölümün 5 yılllık 484adet mezun verisi Balıkesir Milli eğitim bakanlığının son 5 yıllık 48 bölüme ait 20.624 adet mezun verisi İncelenmiştir.
- 7184meslek kodu istihdam verileri ile eşlenmiş, Mesleklerin sektörü, istidam eden şirketin sektörü, mesleklerin ana kategori ve alt kategorileri adreslendi ve aralarında ilişki kurulmuştur. Üniversite bölümleri ve Liste bölümleri belirli meslek kodlarına ilişkilendirilmiştir. Böylece tüm analizleri yapabilmemiz için; Meslek Kodları, İstihdam Verisi, Üniversite verisi, Lise verisi ve sektörler arası tam bütünleşmiş bir yapı kurulmuştur. Yapılan tüm analiz çalışması bu bağlantılar kurgulandıktan sonra yapılmıştır.
Türkiye’de TÜİK verilerine göre son 5 yılda istihdam % 11 artmıştır. Aynı dönemde Balıkesir’de istihdam artış oranı %21’dir. Bölgede İstihdam artışı Türkiye’nin hemen hemen iki katıdır. 2018-2023 yılları arasında Balıkesir’deki özel sektörü ilgilendiren tüm branşlarda istihdam artış oranı Türkiye’nin önündedir. En hızlı büyüme gösteren sektör imalat sektörüdür.
Bu istihdam artışına karşın bölgede belirgin bir dış göç kaydedilmektedir. TUIK rakamlarına göre 2022 yılındaki net göç 9000 civarındadır. Bu istihdam artışı Balıkesir’deki insan gücü rezervinden sağlanmıştır. SGK verilerine göre 2018-2023 arasında Balıkesir’de 38341 ilave istihdam yaratılmıştır. 2018 -2023 arasındaki istihdam ivmesine baktığımızda yıllık ortalama %4,2 istihdam artışı olduğu görülmektedir. Bu artışın karşılık geldiği yıllık ilave istihdam ihtiyacı il genelinde ortalama yıllık 7.668 kişidir.
Balıkesir il genelinde 67 adet meslek lisesi ve mesleki eğitim merkezi, 2 üniversite mevcuttur. Balıkesir Üniversitesi, Çağış Ana Yerleşkesi ve Necatibey Yerleşkesinde 11 Fakülte, 3 Enstitü, 3 Yüksekokul, 13 Meslek Yüksekokulu ve 21 Araştırma ve Uygulama Merkezi ile faaliyet göstermektedir. Bandırma Üniversitesi toplamda 6 yerleşkede 4 enstitü, 6 fakülte, 1 yüksekokul, 6 meslek yüksekokulu ve 7 araştırma ve uygulama merkezi ile eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetlerini sürdürmektedir.
Balıkesir ve Bandırma Üniversiteleri 2018-2022 yılları dönemde toplam 38779 mezun vermiştir. Balıkesir’deki toplam 58 meslek lisesi aynı dönemde toplam 19657 mezun vermiştir. Bu rakamlara göre Balıkesir’de üniversite ve meslek liselerinden 2018-2022 döneminde toplam mezun sayısı 58.436 dır.
Balıkesir’in ilgili eğitim kurumlarından yıllık 14.609 mezun verilmektedir. Bu sayı Balıkesir’in ihtiyaç duyduğu yıllık ilave işgücünün 2 katıdır. Özellikle üniversite mezunlarının tamamının piyasaya yönelik branşlarda eğitim almadıkları ve Balıkesir’deki iş gücüne katılmaya istekli olmayacakları düşünülse de normal koşullarda bu mezun sayılarının, yani şehrin beşerî sermaye arzının, reel sektörün beşeri sermaye talebini karşılaması sayısal olarak mümkün görünmektedir.
Ancak gerek özel sektör temsilcileriyle yapılan görüşmeler, gerekse yakın dönemlerde (GMKA: 2019, 2020) yapılan araştırmalarda ortaya çıkan bulgu şehir genelindeki işletmelerin %40’ının nitelikli personel bulma konusunda sıkıntılar yaşadığını ortaya koymuştur. Bu sıkıntıların kaynağı bölüm, sayı ve branş odaklı olmaktan çok nitelik, çalışma tercihi, piyasa koşulları ve sosyo ekonomiktir. Bu çalışmanın bir amacı da yapılan reel eşleştirmenin yanında bu duruma dikkat çekmektir.
Sonuç olarak bu çalışma neticesinde, Balıkesir’de son 5 yıldaki reel istihdam verileri SGK rakamlarına göre meslek kodları, sektörel dağılım, cinsiyet ve ilçe bazında ortaya konmuştur. Yine mesleki eğitim veren lise programları ve üniversitelerin son 5 yıldaki toplam mezun sayıları bölüm bazında incelenmiştir. Şehirde istihdama konu olan her bir meslek kodu üniversite ve lise bölümleriyle eşleştirilmiş ve son 5 yıldaki beşeri sermaye arzı ile piyasanın beşeri sermaye talebi ilk defa net rakamlar üzerinden ortaya konmuş ve karşılaştırılmıştır.
Elde edilen bu veriler
- Meslek liselerinde reel istihdam da karşılığı olmayan bölümlerin kapatılması, yeni bölümler açılması, bölüm kapasitelerinin revizyonu
- Kısa dönemli meslek kursları, sertifika programlarının hayata geçirilmesi
- Üniversitelerde reel istihdamda karşılığı olmayan bölümlerin kapatılması, yeni bölümlerin açılması, bölüm kapasitelerinin revizyonu alanlarında değerlendirilmek üzere :
- Üniversitelere yönelik tavsiye raporu
- İl Milli Eğitim Müdürlüğüne Yönelik Tavsiye Raporu
- Üniversitelere Yönelik Tavsiye Raporu
- İhtiyaç Duyulan Diğer Meslekler, Meslek Kursları ve Mesleki Eğitim Programları Raporu
- Özel Sektör Anketi Sonuç Raporu
İçeriğinde yorumlanmış ve takip eden yazılarda paylaşılacaktır.