Suriye’de 24 yıllık iktidarı geçen hafta sona eren Beşar Esad’ın ülkesinden ayrılış süreci, uluslararası kamuoyunun gündeminde geniş yankı uyandırdı.
İngiliz haber ajansı Reuters, Esad’ın Suriye’deki son günlerini ve saatlerini, 14 farklı kaynaktan aldığı bilgilerle detaylandırdı. Bu kaynaklar arasında Esad’ın yakın çevresinden yardımcılar, bölgesel diplomatlar ve üst düzey güvenlik yetkilileri yer aldı.
Esad’ın İktidardan Ayrılışı
El Nusra’dan kopan HTŞ (Heyet Tahrir el-Şam) öncülüğündeki cihatçı grupların saldırıları sonrası iktidarını kaybeden Esad, önce Lazkiye’deki Hmeymim Rus hava üssüne, ardından Moskova’ya geçti. Reuters‚ Esad’ın Moskova’da siyasi sığınma hakkı aldığını, ancak kendisiyle iletişim kurulamadığını belirtti.
Savunma Bakanlığı’nda Kritik Toplantı
Devrilmeden saatler önce Esad’ın, Şam’da Savunma Bakanlığı’nda yaklaşık 30 ordu ve güvenlik şefinin katıldığı bir toplantıda, Rus askeri desteğinin yolda olduğu konusunda güvence verdiği ve kara kuvvetlerinden direnç göstermelerini istediği ifade edildi.
“Eve Gidiyorum” Dedi, Havaalanına Gitti
Esad’ın yakın çevresinden bir yardımcısına göre, cumartesi günü işini bitirdikten sonra başkanlık ofisi müdürüne “eve gideceğim” dedi ancak bunun yerine havaalanına yöneldi. Yardımcısının aktardığına göre medya danışmanı Buthaina Şaban’dan bir konuşma metni hazırlamasını istedi, ancak Şaban geldiğinde Esad’ın orada olmadığını fark etti.
Moskova’ya Uzanan Yolculuk
Esad’ın, Şam’dan çıkış sırasında uçağının vericisini kapattırdığı ve radarın altında bir rota izlediği belirtildi. İlk durağı Lazkiye’deki Rus Hmeymim hava üssü oldu. Esad’ın ailesi, eşi Esma ve üç çocuğu ise o sırada Moskova’daydı.
Rusya ve İran’ın Tutumu
Reuters’a konuşan üst düzey yetkililere göre, Esad Rusya ve İran’dan destek bulmakta zorlandı. Moskova askeri müdahale konusunda isteksiz davranırken, İran ise HTŞ saldırılarının yoğun olduğu bu dönemde güç göndermedi. Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un, Esad’ın güvenli çıkışını sağlamak için Türkiye ve Katar’ı diplomatik çözümlere ikna ettiği aktarıldı.
Türkiye ve Katar’ın Rolü
Kaynaklara göre, Katar ve Türkiye, Esad’ın çıkışını kolaylaştırmak adına HTŞ ile anlaşmalar yaptı. Ancak her iki ülke de HTŞ ile doğrudan temasları olmadığını ifade etti. Moskova, Esad’ın uçağının Suriye hava sahasından güvenli şekilde çıkışı için komşu ülkelerle koordinasyon sağladı.
Esad’ın Son Sözü: “Yarın Göreceğiz”
Esad’ın son başbakanı Muhammed Celali, Esad’la ayrılışından bir gün önce yaptığı telefon görüşmesinde, Lazkiye’ye doğru büyük bir göç yaşandığını ve sokaklarda paniğin hakim olduğunu ilettiğini belirtti. Esad’ın yanıtı ise sadece “Yarın göreceğiz” oldu. Celali, ertesi gün Esad’a ulaşamadığını ifade etti.
Bir Devrin Sonu
Beşar Esad’ın Suriye’deki son günleri, ülkenin içinde bulunduğu karmaşık diplomatik ilişkiler ve askeri durumun bir yansıması olarak tarihe geçti. Esad’ın ayrılışı, bölgedeki güç dengelerini ve gelecekteki siyasi süreçleri derinden etkileyecek gibi görünüyor.