BELEDİYE BAŞKANI ORHAN GAGA’NIN ÖNDERLİK ETTİĞİ ÜRETİCİ KOOPERATİFİ’NİN HEDEFLERİ ÇOK BÜYÜK
Balya Belediye Başkanı Orhan Gaga’nın önderliğinde kurulan Balya Merkezi ve Kırsal Mahalleleri Kalkınma Kooperatifi (Balya Koop) bölgedeki süt üreticilerini kazandırmak ve ilçeyi süt ürünleriyle marka yapmak için projeler hazırlıyor. Kooperatif Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Zafer Yalçın, kooperatifleşme sürecini, hedefleri ve projeleri POLİTİKA’ya anlattı.
Balya İlçesi Merkez ve Kırsal Mahalleleri Kalkınma Kooperatifi (Balya Koop) hızlı adımlarla ilerliyor. Balya Belediye Başkanı Orhan Gaga’nın önderliğinde ilçedeki süt üreticilerinin tek çatı altında örgütlenmesi amacıyla kurulan Balya Koop’ta hedefler büyük. Kooperatif Yönetim Kurulu Üyesi ve Balıkesir Üniversitesi İİBF Öğretim Üyesi Doç.Dr. Zafer Yalçın, havvancılık varlığıyla öne çıkan Balya’da süt üreticisinin piyasa koşullarında yok olup gitmemesi, aksine ürettiğinin karşılığını alabilmesi amacıyla geliştirdikleri kooperatif düşüncesinin yaşama geçirildiğini söyledi.
Zafer Yalçın, Tire Süt Kooperatifi örneğinden hareket ederek Balya’daki süt üreticisini bir çatı altında toplamaya karar verdiklerini, Belediye Başkanı Orhan Gaga’nın bu konuda yoğun bir çalışma içinde olduğunu belirtti; süt işleme fabrikası kuruluşu için çalışmalara başladıklarını söyledi.
Balya Koop’u kurma düşüncesinin nasıl oluştuğunu anlatır mısınız?
Balya Belediye Başkanımız Orhan Gaga henüz başkan adayıyken ilçenin kırsal mahallelerindeki seçim çalışmaları sırasında kooperatifleşmenin önemini anlatıyordu, Balya’da Belediye’nin öncülüğünde bir üretici kooperatifi oluşturmayı düşündüklerini ve tüm üreticileri buraya ortak yapacakları vaadinde bulunuyordu. Orhan Gaga seçildikten sonra özellikle köylülerle daha yoğun mesai geçirmeye başladık. Süt konusu en büyük sorun zaten. 4-5 yıldır süt parasını alamayan köylüler var. Sütü döküyor, karşılığında yem alıyor, ama cebine beş kuruş girmiyor. Bunun hesabını veren de yok, ne kadar süt verdin, litre maliyeti ne kadar, bilen yok. Bunlar sahipsiz kalmışlar. Böyle olunca hayvanlarını satıyorlar, üretimi bırakıyorlar. Şu ada Balya’nın 100 tonun altında bir süt üretimi var. Önceki yıllarda 150 – 200 ton civarında süt üretimi söz konusu.
TİRE SÜT KOOPERATİFİ’Nİ ÖRNEK ALDILAR
Süt kooperatifçiliğinde hedeflediğiniz başarıyı yakalayan bir örnek var mı önünüzde?
Elbette var; Tire Süt Kooperatifi en önemli örnek. Biz de zaten onları örnek olarak yola çıktık. 2019 Temmuz ayında Balya’dan bir heyetle Tire Süt Kooperatifi’ni ziyaret ettik. O ziyaret bizim için milat oldu. Kooperatif Başkanı Mahmut Eskiyörük bize kooperatifin nasıl doğduğunu, geliştiğini, ürettiğini detaylarıyla anlattı. Tesislerini gezdirdi bize. Modelleri şu: Tire’de kayıtlı ortak 2 bin 800 ortak var. Bu 2 bin 800 ortağın tüm ihtiyaçları kooperatif bünyesindeki işletmelerden karşılanıyor. Yem fabrikaları var, yem ihtiyacı buradan karşılanıyor. Piyasaya göre son derece ucuz, yüzde 25-30 civarında daha ucuza yem alıyor Tire’deki üretici.
Makina parkı çok gelişmiş durumda. Biçerdöverleri var, motorları var, tarımsal üretimle ilgili her türlü makine teçhizata sahip. Bunları üreticinin satın almasına gerek yok. Kooperatif ortaklarına kiralıyor. Düşük kira bedelleri ödüyorlar. Kooperatif iki market kurmuş, ortakları kooperatif kartıyla alışveriş yapabiliyor. Akaryakıt istasyonu var, mazotu daha düşük fiyattan veriyor. Üretici bir ay önce döktüğü süt bedeli kadar üreticiye avans para veriliyor.
Bunların hepsi üretim karşılığında gerçekleşiyor. Tireli üretici ürettiği müddetçe aç kalma derdi yok. Ortada büyük bir kooperatif var. Tüm ihtiyaçlarını buradan karşılayabiliyorlar. 2016 yılında Tire Süt Kooperatifi dünyanın en iyi kırsal kalkınma modeli olarak seçilmiş ve bunda İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin büyük payı var. Kooperatifin ayağa kaldırılmasında, okul sütü projeleri sayesinde paketlenmiş süt satmışlar İBB’ye. Bu da onların büyümesini beraberinde getirmiş.
SÜT İŞLEME FABRİKASIYLA MARKALI ÜRÜNLER ÜRETİLECEK
Balya’da bir süt işleme fabrikası kurmayı planlıyorsunuz. Bu konudaki çalışmaları ve planları anlatır mısınız?
Biz Tire’deki modeli uzun vadede Balya’da gerçekleştirmek istiyoruz. Çünkü gerçekleştirilebilir bir model, imkansız değil. Balya’da öncelikle kooperatifi kurduk, yönetimi belirledik, 25 ton süt işleme kapasiteli fabrikanın projelerini tamamladık. Hibe için tarımsal kalkınma kuruluna TKDK’ya başvurumuzu yaptık. Kasım ayında sonuçlanmasını bekliyoruz. Aynı zamanda fabrika inşaatına da kısa süre içinde başlayacağız. Amacımız Balya’nın tümünden toplayacağımız doğal sütlerle bölgenin en kaliteli, en doğal süt ürünlerini elde etmek. Burada amaç bölgedeki sütü toplayıp fabrikalara satmak değil. Kendi üretimimizi yapacağız. Özellikle yoğurt ve tereyağı üzerinde duruyoruz. Balya’nın tereyağı meşhurdur. Markalı ürünler olacak; marka oluşturacağız ve Balya’yı öne çıkaracağız. Hedefimiz beş yıl içerisinde daha yüksek katma değerli süt ürünleriyle ihracata başlamak.Meyveli yoğurt örneğin. Yurt dışından çok talep var buna. Dondurma.. Bu ürünlerle ihracat yapıp yüksek katma değerle yüksek getiri sağlamayı hedefliyoruz.
Balya kırsalındaki üreticiler kooperatif oluşumu ve uzun vadeli hedefleri konusunda ne düşünüyor? Kooperatifi gerçekten umut olarak görüyorlar mı?
Balya Kooperatifi aynı zamanda üreticinin birlik olma yoluyla nasıl kalkınabileceklerini tüm Türkiye’ye göstereceği örnek bir model olacak. Üretici örgütlü değilse büyük tekeller karşısında kaderine razı olmak durumunda kalıyor. Söz hakkı olmuyor. Güçlü kooperatifler yoluyla örgütlü çiftçi yüksek kazanç elde ediyor. Bu da aynı zamanda kırsaldaki göçü tersine çevirebilecek bir girişim. Balya’da göçün tersine döndüğüne ilişkin örnekler var.
Köylüler fabrika projesine ve kooperatife sahip çıkıyor. Burası aynızamanda bölgede istihdam sağlayacak. İlk planda 40 – 50 civarında bir istihdam söz konusu olacak. Balya’da potansiyel de var. İnsan sermayesi iyi. Okuyan, eğitimli insan sayısı fazla. Kooperatif düşüncesine de sahip çıkıyorlar.
Sındırgı Belediye Başkanı Ekrem Yavaş da bunun böyle olduğunu söyledi geçmişte. Bu iş yapılırsa bir Sındırgı’da bir de Balya’da yapılır, eğitim seviyesi yüksek çünkü demişti.
SATIŞ NOKTALARINDA MARKALI ÜRÜNLER SATIŞA SUNULACAK
Tüketiciye direkt ulaşma konusunda planlarınız neler?
Balya’da Belediye’nin elindeki maddi güç çok sınırlı. Burada diğer belediyelerin buna sahip çıkması gerekiyor. Belediyeler kendi ihtiyaçlarını bu kooperatiften alacak örneğin. Bizim için en önemli pazar, İstanbul, Ankara, İzmir’deki belediyelerin kurduğu kooperatif marketleri. Buralarla bağlantılarımızı yaptık. Ürettiğimiz anda yoğurdu, tereyağını İzmir’e, Ankara’ya, Çanakale’ye satabileceğiz. Bizim amacımız aslında temelde iki sıcak satış noktası oluşturmak. Biri merkezde diğeri Edremit’te iki satış noktası, kooperatif marketi oluşturmak. Ürünlerimizi burada değerlendirmek istiyoruz.
Bir başka amacımız da Güngörmez bölgesinde satış mağazası açmak. Balıkesir – Edremit karayolunun tam ortasında. Yılda 1 milyon araç geçiyor buradan.
SÜT ÜRETİCİLERİ BELEDİYE BAŞKANI ORHAN GAGA’YA GÜVENİYOR
Bir Belediye Başkanı için, bir politikacı için hayli riskli bir aslında. Başaramamak da var işin içinde.
Burada en önemli nokta Orhan Gaga’nın mücadelesi zaten. O’nun bu işte çok büyük payı var ve büyük risk almış durumda. Balyalı üretici de bu mücadeleye inanıyor, arkasında duran Belediye’ye güveniyor. Başarmama şansımız yok. Balıkesir için çok önemli bir proje olduğunu düşünüyoruz. Balıkesir tarım ve hayvancılığın merkezi. Son 3 – 4 yıldır Balıkesir’de bu alanda gerileme söz konusu. Beşinci sıradayız şu anda. İzmir ve Konya bizi geçti.
Şu anda İzmir Ödemiş’te günlük süt üretimi bin 500 ton. Balıkesir merkezinde bin tonu geçmiyor. Bunun nedeni, Ödemiş bölgesi Türkiye’nin en güçlü kooperatiflerinin olduğu bölge. İrili ufaklı kooperatifler kendi fabrikalarında üretim yapıyorlar. Kooperatifler piyasayı düzenleyici etki ediyor. Sütaş gibi Pınar gibi büyük fabrikalar süt alımında ikinci planda kalıyor. Bir bölgede kooperatifçilik güçlüyse tarımsal üretim artıyor. Bunun en iyi örneği Ödemiş.
Kaybedilen avantajı tekrar kazanmak için kooperatiflerin piyasada rol oynaması gerekiyor.
Fabrikayı nerede kurmayı planlıyorsunuz?
Fabrika Balıkesir – Balya yolu üzerinde, ana yola 7- 8 kilometre uzaklıkta kurulacak. Bu arada Balyalı kadınlar için üretim yapabilecekleri alanlar oluşturma planlıyoruz. Kadınların tarımsal ürünlerini değerlendirebilecekleri bir mekanımız da olacak. Örneğin salçalarını, tarhanalarını, reçellerini fabrika bünyesinde yapabilecekler. Onlara bir imalathane oluşturulacak. Röportaj: POLİTİKA
