Cumhuriyet Halk Partisi Balıkesir Milletvekili ve İçişleri Komisyonu Üyesi Ensar Aytekin, ülke genelindeki tüm AVM çalışanlarının merakla beklediği teklifi Meclis Başkanlığına sundu. Teklife göre AVM’lere hafta tatili olarak Pazartesi günü öngörüldü. Ayrıca bayramların 1.günü de AVM’ler kapalı olacak.
Alışveriş merkezleri ile ilgili kanunun henüz hayata geçirilememesinin birçok çalışanı mağdur ettiğin altını çizen CHP Balıkesir Milletvekili Ensar Aytekin, “verdiğimiz kanun teklifi ile hem AVM çalışanlarımıza hafta tatilini hem de bayram tatilini resmi olarak kayıt altına almak istiyoruz. Yine aynı şekilde küçük esnafımızın da AVM’lerin kapalı olduğu Pazartesi günleri satışlarının artacağını düşünüyoruz. Bununla birlikte, AVM’lerin haftanın bir günü kapalı kalması suretiyle, özellikle elektrik kaleminde ciddi bir tasarruf sağlanacağını öngörüyoruz.” ifadelerini kullandı.
Ensar Aytekin’in açıklaması şöyle:
“Alışveriş Merkezleri, çağımızın en önemli tüketim merkezleri haline geldi. Beyaz ışık altında ağır şartlarda çalışan emekçiler için hafta tatili, tamamen çalıştıkları mağazaların inisiyatifine kalan bir durum. Şirketlerin aşırı kar dürtüsü ile pazarda rekabet etmesi isteğinin acı faturası ne yazık ki çalışanlara çıkmaktadır. Verdiğimiz kanun teklifi ile AVM’lerin Pazartesi günü resmi olarak hafta tatiline girmesini öngörüyoruz. Haftalık sirkülasyonda en az ziyaretçinin olduğu gün olan Pazartesi günü, AVM çalışanları hafta sonundaki yoğun tempodan dolayı motive olmakta güçlük çekmekte, aynı zamanda çalışanların iş verimi de düşmektedir. Birçok AVM’de mağazaların, günlük ciro olarak Pazartesi günleri en az ciro yaptığı sektör ileri gelenlerinin de bildiği bir gerçektir. Kota uygulaması dolayısıyla, sektör temsilcilerinden çalışanlara uzanan bir silsile halinde çalışma güdüsü, hırsa dönüşüyor. Bunun sonucunda ise en zayıf halka olarak çalışanlar cezalandırılmaya başlıyor.
Yine bayramlar öncesinde esnek zamanlı çalışan personel, bayramın birinci günü işe gitmekte ve sanki AVM çalışanlarının bayram yapma hakkı yokmuş gibi bir algı oluşmaktadır. Verdiğimiz teklif ile hem bunların önüne geçerek, çalışanların haklarını öncelikli kılmış oluyoruz hem sektör temsilcilerine rahat bir nefes alma şansı tanıyoruz. Aynı şekilde, AVM’lerin gider kaleminin en önemli olan elektrik enerjisinde de tasarrufu sağlamış oluyoruz. 1 gün boyunca Türkiye genelindeki AVM’lerin tamamının kapalı olması, elektrik tüketimi noktasında da ciddi bir tasarrufa sebep olacaktır. Bununla birlikte, dolaylı olarak da küçük esnafımızın ve cadde esnafımızın da AVM ile rekabet noktasında yıpranmasını bir nebze de olsa durdurmuş oluyoruz.”
GENEL GEREKÇE:
Alışveriş; yerleşik hayatın başlangıcından beri insanlık tarihiyle paraleldir. Tarih içerisinde, birçok medeniyet alışveriş olgusunu ve mekanlarını inşa etmiş ve kültürler arası etkileşimi yaratmıştır. Selçuklulardan Osmanlılara kendi coğrafyamızda çok sayıda ticaret noktaları kurulmuş ve dönem insanlarına ticaret alanları yaratılmıştır. Hanlar, bedestenler ve çarşılar olmak üzere bugün mimari geleneğin içerisinde sayılan bu merkezler, inşa edildiği dönemlerde ciddi yer tutmuş, başta Ahilik, Lonca teşkilatı ve benzeri örgütlenme ağları ile de kendi kültür kodunu yaratmıştır.
Sanayi Devrimine giden süreç içerisinde ticaret çok daha kapsamlı olmuş, tüketim çok daha kompleks bir hal almıştır. Genellikle ticaret noktaları kent merkezleri olmuş, esnafların bir arada iş gücü ortaya çıkarmasına aracılık etmişlerdir. Alışveriş merkezleri anlayışının kendi coğrafyamızdaki tarihsel arka planında yer alan çarşı, bedesten ve hanlar günümüzde yeni bir kompleks yapıya dönüşmüştür.
21.yüzyılın serbest piyasa ekonomisi zaman ve mekân tasarrufunu bir arada tutmak ve satış üzerine kurulu sistemi hayata geçirmek için konforu da öne çıkardığı yeni alış veriş merkezleri inşa etmiştir. Bugün tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de çok sayıda ve çeşitli büyüklüklerde alışveriş merkezleri mevcuttur. Alışveriş merkezleri, bir yandan ihtiyacı olan tüketiciye çeşitli alternatif mağazaları bir arada bulundururken, kendi sektöründe zirvede olan mağazalara da ciddi bir pazar alanı yaratmıştır. Bunu yaratırken, ana ölçüyü tüketimi maksimize etmek ve özendirmek üzerine kuran sektörün; başta küçük esnaf olmak üzere şehir çeperlerine yayılan muhtelif işyerlerine olumsuz etkisi de kaçınılmazdır. Ayrıca, alışveriş merkezlerinde çalışanlar başta olmak üzere iş yeri sahipleri de esnek mesai ile daha fazla çalışmakta ve aşırı beden emeği harcama durumu ortaya çıkmaktadır.
Bunlara ek olarak alışveriş merkezlerinin bir diğer sorunsalı da sarf ettiği enerji miktarıdır. Enerji üretiminde dışa bağımlılığımız göz önüne alındığında şüphesiz ki enerji sarfiyatı söz konusu olunca alışveriş merkezleri dikkat çekmektedir. Orta ölçekli sayılabilecek bir alışveriş merkezinin 1 aylık ortalama elektrik tüketimi 800 bin Kw civarıyken, 4 kişilik bir hanenin 1 aylık elektrik tüketimi ortalama 200 Kw’tır. Yani bir başka deyişle 1 orta ölçekli AVM, bir ayda 4 bin hanenin tükettiği elektriği tüketmektedir. AVM ölçeği büyüdükçe, tüketim oranları da artmaktadır. Türkiye’deki AVM sayısı sektör temsilcilerinin açıklamalarına göre 432’dir. Tüm AVM’leri eklediğimizde, ortalama aylık elektrik tüketiminin 900 bin KW’a yaklaştığı ifade edilmektedir. Avrupa’nın birçok ülkesinde Türkiye’dekine muadil alışveriş merkezleri Cumartesi saat 13:00’dan Pazartesi’ne kadar kapalıdır. Bu durum, hem çalışanlara sosyal hayat sürekliliği sağlarken, hem de ülkenin enerji politikasına ve küçük işletmelere ekonomik olarak katkı sağlamaktadır. AVM’lerin 1 gün bile kapalı kalması, tasarruf noktasında ve çalışanların verimi noktasında ciddi bir etki oluşturmaktadır.
Tüm bu gerekçelerden hareketle verilen kanun teklifinin; hem alışveriş merkezlerinde çalışanların, hem iş yeri sahiplerinin, hem küçük esnafın hem de Ulusal Enerji Politikasının desteklenmesi noktasında önemli bir katkı sunulacağı düşünülmektedir.
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1– Gerek küçük esnafın, gerek Alışveriş Merkezi çalışanlarının ve enerji sarfiyatı göz önüne alındığında gerekse de Ulusal Enerji Politikasına katkı sunulması hedeflenmektedir.
MADDE 2- Bu madde yürürlük maddesidir.
MADDE 3– Bu madde yürütme maddesidir.
