Balıkesir Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Çetin et ve süt sektöründe yaşanan son gelişmeleri POLİTİKA’ya değerlendirdi. Üreticilerin zor günler yaşadığını belirten Hasan Çetin, et ve süt fiyatlarının artmasındaki nedenlerin araştırılarak gerekli önlemlerin alınması gerektiğine işaret etti.
Et ve süt fiyatlarının üreticiye göre ucuz, tüketiciye göre pahalı olduğunu ifade eden Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Hasan Çetin, üreticilerin girdi maliyetlerinin azaltılması ve verilen desteklerin artırılmasıyla sorunun bir nebze olarak çözülebileceğini dile getirdi. Süt üreticisine verile 50 kuruşluk desteğin bir şey ifade etmediğini belirten Hasan Çetin buzağı destekleriyle birlikte süt desteklerinin enflasyon rakamları üzerinden güncellenmesi gerektiği ifade etti.
“BAZI BÖLGELERDE SANAYİCİLER SÜT ZAMMINI UYGULAMAK İSTEMİYOR”
Tarım ve hayvancılık sektörünün zor günlerden geçtiğini söyleyen Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Hasan Çetin, süt fiyatlarıyla ilgili, “Şu anda tarım ve hayvancılık sektöründeki en önemli gündem et ve süt fiyatları olarak karşımıza çıkıyor. Süte gelen en son zam yüzde 8,5 oldu. Ama bu gelen zammı bile sanayiciler uygulamak istemedi hatta Balıkesir’de uygulansa bile bazı illerde bu uygulanmadı. Biz diğer birlik başkanlarımızla da görüşüyoruz; bizim Ege, Marmara’da herhangi bir sorun gözükmezken, diğer bölgelerde sanayiciler gelen süt zammını uygulamıyorlar. Zaten süte yüzde 8,5 oranında zam yapıldı ama süt ürünlerinin satıldığı raflara bakıyorsunuz en az yüzde 30 ila 50 arasında fiyatların yükseldiğini görüyoruz” diye konuştu.
“ET FİYATLARI DÜŞMESİNE RAĞMEN RAFLARA YANSIMIYOR”
Et fiyatlarının da son dönemde düşüşte olduğunun altını çizen Hasan Çetin, “Sütün yanı sıra et fiyatlarında da bir sıkıntı yaşanıyor. Geçtiğimiz süreçte et fiyatları 400 liraları gördü ama şu anda 300-320 TL arasında işlem görüyor. Önceki dönemle şimdinin arasında 70-80 lira gibi bir fark ortaya çıktı. Fakat et fiyatlarındaki düşüş özellikle yeme-içme sektörü ile perakende satışta yaşanmadı. Et fiyatları düşmesine rağmen lokantalarda veya başka yerlerde indirim olmadı. Ama ette rakamlar yükselirken yapılan zamlar, fiyatlar geri gelince uygulanmıyor. Bunun uygulanması lazım ki ülke genelinde et tüketiminin artması lazım. Vatandaş et fiyatı düştüğü halde tüketemiyorsa bunda bir sürdürülebilirlik olmaz. O zaman neden et fiyatlarında indirim olduğu sorgulanıyor. Bazı sektörlerde girdi maliyetleri, döviz fiyatındaki yükselişler örnek gösterilerek indirim yapılmazken, indirim olduğu zaman ise fiyatlar geri gelmiyor. Bu sefer üretici de memnun olmuyor.
Tüketici zaten alamıyordu, fiyatlar geri gelmesine rağmen yine alamıyor. Tüketici fiyatlar ucuzlasa da et alamıyor pahalanınca da alamıyor. Ama bu dengeyi iyi sağlayamadık bir türlü. Gerçekten üreticinin durumu çok içler acısı, vahim. Hava sıcakları 40 dereceleri görürken üretici kesimi tarlasında çalışıyor, hayvanının sağımını gerçekleştiriyor, sabahın köründe uyanıp çalıştıktan sonra akşama bir kez daha sağım yapacak. Allah kolaylık versin. Bu sıcakta veya soğukta ahıra girmek, sıcakta sağım yapmak, hayvanına yem yapmak gerçekten çok zor şeyler. Bu koşullarda nasıl zorluklarda üretim yapıldığını da görmek gerekiyor.
Tamam biz konuşuyoruz et, süt yüksek ama bunların düşmesi için birinci dereceden girdi maliyetlerinin de aşağı doğru seyir göstermesi lazım. Bizim birinci girdi maliyetimiz yem. Yeme gelen zammı kimse konuşmuyor mesela, televizyonlarda yem fiyatlarıyla ilgili herhangi bir haber, yorum görmedik, duymadık. Et ve süt fiyatları hep gündemde ama bu yükselişin nedenlerinin araştırılması lazım. Fiyatlar neden yükseldi, niçin bu hale geldi, bunların topyekun bir çözüme kavuşması lazım. Bugün yoksa biz günlerce, saatlerce konuşuyoruz, sorunları her yerde dile getiriyoruz ama bunlara artık bir nokta koyup çözüm bulmamız lazım. Bunu da 5 yıllık, 10 yıllık, 20 yıllık planlarla yaşanan sorunların çözülmesi lazım” ifadelerini kullandı.
“ÜRETEN UCUZ TÜKETEN PAHALI DİYOR”
Üretimde sürdürülebilirliğin sağlanması için yapılacaklarla ilgili görüşlerini açıklayan Hasan Çetin, “Ülke hepimizin ülkesi, hepimiz burada yaşıyoruz, üretim yapıyoruz, yapmaya devam edeceğiz, insanlar da sonuçta tüketecek. Ama nedense hep gündeme et ve süt fiyatları geliyor. Bunu artık gündemden düşürmek lazımdır. Bunu düşürmek için de ya girdi maliyetlerinde üretenlere belli sürede uygulama yapılması lazım. Bu seneye kadar TMO üreticilere arpa ve mısır veriyordu uygun fiyata, bu güzel uygulamaydı ve üreticiler bundan faydalanıyordu, biz de Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği olarak 15 bin ton kadar üyelerimize dağıtım yapıldı. Bu güzel uygulamaydı.
Bunun gibi daha önce un sektörüne ucuz buğdayla üretim yapıp fırıncılara verdi ve ekmek fiyatlarında artış yaşanmadı. Bunun gibi bizim artık yeni bir uygulama bulmamız lazım. Yoksa tüketen pahalı, üreten ucuz diyor bunu dengelemek, ortak akılı harekete geçirmek lazım. İnsanların en büyük derdi yem ve bu maliyetleri düşürdüğünüz zaman otomatikman üretim maliyetlerini aşağıya çekmiş olursunun. Bunun yanında akaryakıt, elektrik, işçi maliyetlerini de düşürmek sorunlara çözüm olacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
“İTHAL EDİLEN HAYVANLAR KESİME GİDİYOR”
Canlı hayvan ithalatı konusunda da değerlendirmelerde bulunan Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Hasan Çetin, “Bence çiftçiler için önümüzdeki 1-2 ay çok kritik önemdedir. Burada bir fazlalık var. Balıkesir’de yok ama Türkiye’nin bazı bölgelerinde süt fazlalığı var. Süt tozunda açık ithalat var. Bakanlığımız ona bir çözüm bulursa 1-2 aylık süreçte sıcaklardan dolayı sütte bir düşüş sürecine girdik. Yaz ayı boyunca yüzde 30’lara varan süt üretiminde düşüş olacaktır. Sıcaklardan dolayı üretim ister istemez düşüyor.
O yüzden hep beraber bu süreci iyi yönetirsek tekrardan üretimde yükselişe geçeceğiz. Bunun yanında yurt dışından bir sürü damızlık hayvan geliyor. Çok iyi genetikli, çok iyi kaliteli, yüksek verimli hayvanlar geliyor. Bunları yarın yine kesmek zorunda kalacağız. Bunları getirirsen yurt dışına para verdik, paramız gitti. Tekrar bu parayı geri getirme şansımız yok. Bu yurt dışından gelen hayvanları bizim 3-4 yıl boyunca 4-5 tane yavru alıp o şekilde kesime göndermemiz lazım.
Ama şu anda gelinen nokta düzeltilemezse maalesef bu hayvanlar tekrar kesime gidecek ve kısır döngü tekrar devam edecek. Yani biz nereye kadar sürekli dışarıdan hayvan getireceğiz, ne kadar kesime göndereceğiz. Bunu durdurmak lazım, buna bir çözüm üretmek gerekiyor. Bir kere bizim ne kadar elimizde hayvanımız olduğunu bilmiyoruz. Bunun envanterini oluşturup kaç bin damızlığa ihtiyacımız var, kaç yüz bin besilik hayvan getirmemiz lazım bunu bir kere tesis edip ona göre yol haritası çizmemiz lazım. İnşallah bunu yaparız da en azından sürekli olarak gündemde et ve süt fiyatlarını konuşmak zorunda kalmayız.
“SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE PLANLAMA ÖNEMLİ”
Hayvancılığın sürdürülebilir ve planlı bir şekilde yapılması gerektiğinin altını çizen Hasan Çetin, “Hayvancılık sürdürebilir ve planlı olmalıdır. Bunun içinde fiyat istikrarı sağlanmalıdır. Süt fiyatları girdi maliyetlerine göre çok değişken olduğu günlerde gerekirse her ay revize edilmeli değişkenliğin daha sakin olduğu dönemlerde de 2-3 ayda bir revize olmalıdır. Aksi takdirde 6 ay 10 ay revize olmadığı dönemlerde üreticilerimiz zarar etmekte bu da damızlık hayvanların, ineklerin, düvelerin kesilmesine sebep olmaktadır. Bakanlığımız bizden sürekli sektörle ilgili bilgiler almalı bölgelerden gelen sorunlara göre hızlı çözümler üretilmelidir. Bakanlık sütün fazla olduğu dönemlerde ihaleler açıp eskisi gibi okul sütü projesiyle hem çocuklarımızın sağlıklı beslenmesine katkı sağlar hem de fazlalıkları eriterek piyasayı olumlu anlamda regüle edebilir. Eskiden bölge bölge okul sütü ihaleleri oluş tüm okullarımızda dağıtılıyordu” dedi.
“KURBAN BAYRAMI ET PİYASASINI DURDURACAK”
Kurban Bayramı dolayısıyla yaşanacak hayvan kesimleri hakkında da değerlendirmelerde bulunan Hasan Çetin, “Önümüzde kurban bayramı var. Kurban bayramında birçok kişi dini vecibelerini yerine getirerek kurban kesecek. Bu nedenle birçok eve et girişi olacak ve ister istemez bu da piyasayı biraz durduracaktır. 1-2 ay sürede tüketim düşeceği için piyasayı olumsuz etkileyecektir. Hayvan varlığı zaten azdı, biraz daha düşmüş olacak. Kurban bayramı nedeniyle rakamları tam olarak bilmemekle birlikte belli bir miktarda hayvan kesime gidecek ve yeni bir yokluk sürecine gireceğiz” dedi.
“SÜTTE DESTEKLEME 50 KURUŞ”
Desteklemeler konusunda da yapılması gerekenler hakkında açıklamalarda bulunan Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Hasan Çetin, “Şu anda yaşanan enflasyondan önce verilen destekleri iyi rakamlardı. Ama şu an günümüz koşullarına baktığımız zaman bunlar çok düşük kaldı. Biz daha önce 1 lira süt desteği almıştık. Şu anda onu kıyasladığımız zaman en az süt desteğinin olması gereken enflasyon rakamları da düşünülürse en son yüzde 75’lik bir rakam açıklandı, bunu da göz önünde bulundurursak üretici en az 2 TL’lik süt desteği verilmesi yazım. Ama şu anda bizim maalesef aldığımız süt desteği rakamı 50 kuruş. 50 kuruş artık ekonomik değeri olmayan bir para birimi oldu. En azından bugün bir çay bile içseniz mekanına, ortamına göre değişmekle birlikte 5 TL ile 30 TL arasında rakamlar konuşuluyor.
Buzağı destekleri de aynı. Eskiden 600 TL’ydi, bu rakamlarına artık yeniden revize edilerek güncel enflasyon rakamlarına uyarlanması gerekiyor. Gerçekten üreticimizi destekleyemezsek üreticimiz üretmekten vaz geçecek. Bizim şu anda tarım ve hayvancılıkla uğraşanların yaş ortalaması 56 oldu. Bu yaştan sonra insanlar bu mesleği bıraktığı takdirde artık onları mesleğe geri dönüştürme şansımız hiç yok. Alttan gelen gençlerimiz de maalesef bu işe yeteri kadar ilgi göstermiyor. İşte köylerdeki şartlar, sosyal yaşantının olmaması, eş bulamama problemleri hepsini üst üste koyduğunuz zaman zaten genç nesil hayvancılık ve tarıma sıcak bakmıyor.
Bunu göz önünde bulundurarak tekrardan destekleme rakamlarını güncel seviyelere getirmemiz şarttır. İnşallah bakanlığımız en kısa sürede bu rakamları günceller ve üreticimiz bir nebze olsun nefes alır. Bir de desteklemeler günün koşuluna göre revize edilmeli, desteklerin ödeme takvimi çıkmalı üreticilerimiz ne zaman destek geleceğini bilmelidir. Buna göre planlamasını yapmalıdır” ifadelerini kullandı.
