Malum gezmekle öğrenmek arasında derin bir ilişki vardır. Ben de bayram öncesi , herkes kıyılara doğru atarken kendini içerilere, bozkırın derinliklerine doğru geniş bir coğrafyada kültür seyahatine çıktım. İlk durağım dünyanın en sağlam politik yapılarından biri olarak kabul edilen 600 yıllık Osmanlı Devleti’nin kurulduğu topraklar olan Söğüt’tü. Ertuğrul Gazi’nin kabrinin bulunduğu bu belde sağlam ve uzun ömürlü organizasyonlar üzerine düşünenler için önemli dersler içeriyor. Adalet, liyakat, otonomi; bilgiye ve bilene saygılı olmak küçük bir uçbeyi olan Ertuğrul Gazi’nin ( ölm 1280) oğlu Osman’a bıraktığı en büyük miras olmuş. Selatinname’de Tarihçi Kemal’in oğlu Osman Gazi’ye vasiyetlerini sıraladığı Ertuğrul Gazinin tuttuğu ışıktan 600 senelik imparatorluğun yönetim tecrübesinden Ortalama şirket ömrünün 25 sene olduğu Türkiye’de şirket sahiplerinin alacağı büyük dersler var.
Oradan yolumu Konya Karatay’da Mevlana Celaleddin Rumi Türbesine çevirdim. Eskişehir, Ankara ve Konya bozkırlarının ara yollarından geçerek Konya’ya ulaştım. Belh’de doğan ve Farsça yazan Mevlana Konya’da evrensel bir büyüklüğe ulaşmış. Dünyanın her yerinden ziyaretçiler bölgeye akın etmişlerdi. Konya Büyükşehir Belediyesinin neredeyse dünyanın tüm belli başlı dillerine çevirdiği Mesnevi, geleneksel Mevlevi sanatlarının icra edildiği IRFA gibi merkezler Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan gerçekten güzel çalışmalar. Mevlana’dan sonra Mevlevilik bir edep ve erkan hareketi olarak Balkanlardan İran ve Kuzey Afrika’ya kadar yayılmış ve Mevlevi dergahlarının sanat, ilim, terbiye, olgunlaşma ve feragat okulu olarak hizmet verdiği çok muazzam bir yapı ortaya çıkarmış. Mevlana bir düşünce, mesnevi bir fikir ve Mevlevilik bu fikirden doğan bir eylem olarak tüm dünyayı etkileyen tartışmasız bir mühre dönüşmüş. Tüm Mesnevi aslında insanın kendine döndürülmesi için bir çağrı olarak okunabilir. Egodan, hırstan, şehvetten, kibirden, sabırsızlıktan, akılsızlıktan, yalandan, sahtelikten, insanın hayatını ve enerjisini yok etmesi olarak israftan, kendine ve dünyaya karşı adaletsizlikten arınmaya bir davet olarak okunabilir. Mevlana tüm büyüklüklerin önce içeride başladığını anlatarak liderlere, lider adaylarına, yöneticilere güncelliğini yitirmeyen önemli bir ders veriyor.
Ardından yine bozkırın ıssız yollarından, sonsuz ve kıraç düzlüklerden geçerek Sivrihisar’a ulaştım. Nasreddin Hoca’nın şakayla karışık dünyanın merkezi olarak tanımladığı Sivrihisar dik ve sivri kayalara yaslanmış küçük bir Anadolu kasabası. Sivrihisar belediyesi yaptığı çok akıllı yatırımlarla bu küçük kasabayı bir turizm destinasyonuna dönüştürmeyi başarmış. Kayaların eteklerine yayılmış Metin Yurdanur Açıkhava Heykel Müzesi, restore edilmiş tarihi sokakları ve görülmeye değer eserleriyle, tarihi figürleriyle bir kültür ziyafeti veriyor. “Ben neredeysem dünyanın ortası orasıdır.” Diyen Nasreddin Hoca mutluluğu, olgunluğu, tamamlanmayı kendi dışında arayarak bir ömür savrulan kişilere önemli bir tutum dersi veriyor. Kendinizde kalın ve kendinizle yüzleşin. Kendi dünyanızın merkezi bulunduğunuz yerdir. Kendinizden kaçamazsınız. Dünyanızın değişmesini istiyorsanız kendinizi değiştirin.
Sivrihisar’dan sonra yolum Seyitgazi Külliyesine ulaştı. Tarihöncesi zamanlardan beridir bir kült merkezi olan bu küçük kasaba İslam orduları ve Bizans savaşlarının efsanevi kişiliği, menkıbeleri Türk gaziler için de bir örnek teşkil eden Seyyid Battal Gazi’nin kabri etrafında gelişen bir külliye. Osmanlı’nın ilk dönemlerinden beri türlü derviş gruplarının ve bazen heterodoks hareketlerin önemli bir merkezi olmuş. Burası aynı zamanda uluslararası bir bisiklet rotası olan Sufi Trail’in (https://sufitrail.com/) de destinasyon noktalarından biri olarak tanımlanmış. Bozkırın kıyısında bir maneviyat ve terbiye abidesi olarak yükselen Battal Gazi Külliyesi önceleri sahip olduğu bakımsız görünümden son dönemde yapılan önemli dokunuşlarla arınarak hakettiği görkeme erişmiş görünüyor. Savaş ve mücadelerinin Battalname isimli eserde anlatıldığı Battal Gazi bu topraklar için insanın hem kendi içinde hem de dış dünyadaki engellere karşı azim, cesaret, ve inançla mücadelesinin bir örneği olmuş. Aynı bölgede Şucaadin Veli, Uryan Baba ve Melik Gazi gibi savaşçı dervişlerin ziyaret noktalarını da gezerek bu keyifli ama yoğun kültür seyahatini nihayete erdirdim.
Bütün oluşumlar hiçlikte önce bir fikir olarak beliren sonra da kuruma, kimliğe, esere, eyleme dönüşen şeylerdir. Bozkırın hiçliği insana bunu öğretiyor. İnsanın geniş düzlüklere, mavi göğe yani hiçliğe doğru bakması önemli bir kendinde toplanma fırsatı içeriyor. Aslında her yol güzergahı hedefinin dışında insanın kendi içine de uzanan bir anlam taşır. Her seyahat bize öğretir, zenginleştirir ve geliştirir ola ki yola çıkmak konfor, alışkanlık ve tembellik alanımızın da dışına çıkarak bir keşif olarak görülsün.
