GÜVENSİZLİĞİN MALİYETİ – 4
2000’li yılların başında yazılan “Dünya Düzdür” (The World is Flat) kitabının yazarı Friedman’a göre “düz ve açık bir toplum için güven şarttır. Teröristlerin esas amacı bu güveni yok etmektir. Gündelik işlerimizi yaparken korkmamızı sağlamaktır. Düz açık bir küresel ekonomi, açık konuşmak, saydamlık yaratmak, hataları telafi etmek, sorumluluk göstermek, sözünü tutmak, güven göstermek gibi davranışlarla gelişirken, kapalı terörize edilmiş (korkutulmuş) bir toplum bunların sahteleri ve karşıtlarından, yani kandırma, gizli gündemler, yanlışları haklı çıkarma, verilen sözlere aldırmama, suçu başkalarına atma ve seçkin bir “yakın çevre” dışındakilere güvenmemekten beslenir. Covey’e göre, “güven düzeyi daha yüksek olan toplumlarda herkes için daha fazlası vardır. Önümüzde seçenek ve fırsatlar daha fazladır. Etkileşimlerimizde daha az sürtüşme olur, dolayısıyla daha hızlı ve daha düşük maliyetle iş yaparız. Güven düzeyi yüksek bir toplum kurma çabalarımız işte bu yüzden çok anlamlıdır. Yapabileceğimiz hiçbir şey hız ve maliyetin yanı sıra gezegenimizdeki herkesin hayat kalitesini de bu kadar çarpıcı şekilde etkileyemez.”
Güvenin egemen olduğu toplum etik bir belirlilik, öngörülürlük ve düzen içinde devinir. Önlerini gören insanlar daha uzun vadeli daha özgür ve daha yaratıcı düşünebilme fırsatı elde ederler. Ancak güven ve ethosun yerini güvensizlik ve kaosa bıraktığı toplumlarda korku ve belirsizliğin yarattığı stres kişilerin rasyonel davranma yetilerine zarar verir. Bulgulara göre insan beyni stresi altında büzüşmekte ve daha sınırlı bir kapasite ile hareket etmektedir. Bu nedenle çoğu insan panik ve korku anlarında hatalı kararlar verirler.
Bugün dünyada güven eksikliği genel bir meseledir. İnsanlar, ticari kurumlar ve küresel ölçekte devletler bunun farkındadırlar. Güvensizlik sosyal ve ticari ilişkilerdeki sürdürülebilirliğin önündeki en büyük engeldir. Covey’e göre “insanlar güven eksikliğinin maliyetini gittikçe daha çok fark ederek güven oluşturmak ve güveni yeniden kazanmak için çaba sarf ediyorlar. Bu suyu en son balıklar keşfeder sendromunun fiili halidir.”
Son olarak Amerikan Merkez Bankası Eski Başkanı Alan Greenspan’ın sözleri ile bitirirsek:
“Sahtekarlık ve dolandırıcılık serbest piyasa kapitalizmine ve daha geniş anlamıyla toplumumuzun temellerine çok zarar verir… Piyasa sistemimiz güvene-iş arkadaşlarımızın ve birlikte iş yaptığımız insanların sözlerine güvenmeye dayanmaktadır.”
