50 ADALI İL BALIKESİR / Ayvalık Koyu İçindeki Adalar
Alibey adası ile Sarımsaklı (Hakkıbey) yarımadası arasında Ayvalık koyu yeralır. Bu koy Dalyan Boğazı ile dışa açılır.Dalyan boğazı sığdır. Ancak işaret şamandıraları vasıtasıyla geçit verir. Koyungirişinde mevcut olan ada Tavuk adasıdır.
18-Tavuk adası:Dalyan boğazından Ayvalık koyuna girişte sağda, düz ve alçak bir adadır. Volkanik kökenlidir. Yüzölçümü 21846 m², çevresi 631 m dir. Rakımı ise 3 m kadardır. Üzerinde bir kilise harabesi vardır. Bu harabe restore edilmeye başlanmıştır.
19-Kumru adası:Ayvalık koyunun güneyinde Kumru koyu (Cennet koyu) yeralır. Buraya iki boğazdangeçilerek ulaşılır. Koyun içindeki adacık Kumru adasıdır. Bu da diğerleri gibi volkaniktir. Yüzölçümü 392m²,çevresi , 66 m dir.
Koyda kıyıya yakın fakat bir kıyı okuyla karaya bağlanmış ve tombolo oluşturmuş, ada vasfını kaybetmiş, evvelce ada olan bir oluşum da mevcuttur.
Daha güneyde Paşa koyu yeralır. Bir boğaz her iki koyu buraya bağlar.
-Ayvalık Kuzeydoğusundaki Adalar
Bunlar Ayvalık ile Keremköy arasındaki sahilinönünde bulunan adalardır.
20-Çiçek Adası: Keremköy sahilinde Gümüşlü burunaçıklarındadır.Tortul kayaçlardan meydana gelmiştir. Yüzölçümü 0.27 km², çevresi 2.4 km dir. Adanın güneybatı ucunda akıntı ve dalgaların etkisiyle gelişmekte olan kanca şekilli bir kıyı oku mevcuttur. Ada zeytinliklerle kaplıdır. Adını her bahar açan mis kokulu nergislerden alır (Narcissus tazetta). En yüksek zirvesi 22 m kadardır.
21-Kız adası : Keremköy sahiline en uzak adadır. Sahile olan uzaklığı 6.2 km dir. En yüksek nıoktası 39 m kadardır. Jeolojik yapı bakımından tortul kayaçlardan oluşmuştur. Yüzölçümü 0.15 km², çevresi 1.5 km dir.
22-Yumurta Adası 2: Çiçek adasının biraz batısındadır. Tortul kayaçlardan oluşmuştur. Üzerinde çalı örtüsü bulunmaktadır. Yüzölçümü 49 167 m², çevresi 854 m, rakımı 43 m dir.
23-Balık adası: Kız adasının güneyine düşer. Tortul kayaçlardan oluşmuştur. Üzerinde çalı örtüsü mevcuttur. En yüksek noktası 78 m dir. Yüzölçümü 0.44 km², çevresi 2.61 km dir.
24-Karaada 2 (Kutu adası) : Balık adasının yakın güneybatısındadır. Tortul kayaçlardan oluşmuştur. En yüksek zirvesi 45 m dir. Üzerinde çalı örtüsü mevcuttur. Yüzölçümü 120758 m², çevresi 1338 m.
25-Taş ada: Çakalya burnunun batısına düşer. Tortul kayaçlardan oluşmuştur. Yüzölçümü 4461 m², çevresi 286 m dir.
26-Taş adanın batısındaki adacık: Taş adanın batısına düşer., Tortul kayaç kökenlidir. Yüzölçümü 317 m², Çevresi 75 m .
27-Taş adanın güneybatısındaki adacık: Taş adanın güneybatısına düşer. Tortul kökenlidir. Yüzölçümü 2169 m², çevresi 130 m dir.
Kayalıklar: Ayvalık adaları dahilinde ada vasfında olmayan fakat su yüzünde bulunan birkaç da kayalık vardır. Bunlar
1-Aibey Adasının patriça kısmının güneydoğu kıyısında 2 kayalık
2-Küçük maden adası kuzeyinde 1 kayalık
3-Karaadanın güney ve güneybatı ucunda 2kayalık
4-Pınar adasının batı ucunda 1 kayalık
5-Keremköy kıyısındaki çiçek adasının kuzeydoğusuna düşen ve zaman zaman su yüzüne çıkan ve geçici ada olan Aslı sığlığı
Böylece Ayvalık adaları grubu içinde ada vasfını taşıyan 27 adanın bulunduğunu saptamış oluyoruz. Ada vasfına sahip olmyan 7 adet de kayalığın varlığı söz konusudur.
Netice olaraka Balıkesir ili Marmara grubu içinde 37, Ege (Ayvalık ) grubuiçinde 27 olmak üzere ceman 64 adaya sahiptir.
Balıkesir aynı zamanda Türkiyenin bir deniz sınırı ilidir. 38 km kadar deniz sınırı vardır. Yunanistanın Midilli ilçesi ile komşudur. Midilli 1. Balkan savaşı sonunda elimizden çıkmıştır. 20.5.1913 tarihinde imzalanan Londra anlaşmasıyla bu durum Osmanlı devleti tarafından kabul edilmiştir.Ege denizinde Türkiye kıyılarındaki, Oniki adalara kadar olan adalar (Midilli Sakız, Sisam) Yunanistana bırakılmıştır. Oniki adalar ( Rodos, İstanköy, Sömbeki ) Trablusgarp savaşı sırasında İtalyanlar tarafından işgal edilmişti. İtalyanlar bu işgali sürdürdüler.-
Lozan anlaşmasıyla ( 24 Temmuz 1923) Oniki adalar İtalyaya bırakıldı. İmroz ve Bozcaada Türkiyeye geri verildi. Diğer adalar Yunanistanda kaldı. 4.
Midilli adasının adını yunanlılar değiştirerek Lesbos veya Lesvos yapmışlardır. Coğrafi literatürümüzde bu adanın adı Midillidir. Bizim , kendi literatürümüzdeki adı tercihan kullanmamız gerekir. Midilli fiziki ve beşeri coğrafya gerçeklerine göre Anadoluya entegre bir adadır. Mesela Midilli kenti Anadoludaki Altınovaya (Ayazmente) ve Ayvalıka bakmaktadır. İlişkileri söz konusu beldelerle idi. Coğrafya ,hükmünü tüm siyasal zorluklara rağmen Ayvalık ve Midilli münasebetleri ile bugün de icra ediyor.
Ayvalık XVIII. yüzyılda ortaya çıkmış bir şehirdir Altınovanın (Ayazment) iskan tarihi daha eskidir. Ayvalığın adının Ayva ile bir ilgisi yoktur. Yabancılar tarafından ileriye sürülen (Cydonia) yani latincede ayva, tamamen bir yakıştırmadır.
Ayvalık,şehrin gerisindeki tepelerden deniz istikametine bakınca cennet gibi bir görüntü sunar. Mükemmel bir temaşa yeridir. Bilindiği gibi temaşası güzel olan yerlere ayvan veya eyvan denir.
İstanbulda Ayvansaray semti vardır. Edirne kapı surları civarında . Buradaki tekfur sarayı temaşalı, İstanbul manzarasını gören bir saraydır. Bütün bunlar insanın aklına sakın bu ayvalık ismi Ayvanlık isminin zamanla değişmesinden meydana gelmesin? Sorusunu getiriyor.
1)Piri Reis, (1973).Kitab-ı Bahriyye, Denizcilik Kitabı c.1, Piri Reis, düzenleyen Yavuz Senemoğlu Tercüman Binbir Temel Eser No 19/ 1, İstanbul 1973.
2) Yalçınlar, İ.(1993), Ege Kıyı Kuşağında Krater ve Kalderalar, Türk Coğrafya Dergisi sayı 28, İstanbul, 1993.
3) Piri Reis, a.g.e.
4)İnce,F.(2013),Lozan Barış Antlaşması ve Ege Adaları,Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi S 53, (Lozan Antlaşması Özel Sayısı), 2013, s. 101-12
Haritalar
- 1/ 100 000 ölçekli J17 Ayvalık paftası
- 1/ 250 000 ölçekli Ayvalık paftası NJ 35-2
- 1/ 500 000 ölçekliTürkiye Jeoloji Haritası İzmir paftası, MTA
- 1/ 250 000 ölçekli Westliches KleinAsien, pafta IV, H. Kiepert, 1890 Berlin.
