Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu’ndan yapılan derlemeye göre, Türkiye’nin de üyesi olduğu Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı (EUROCONTROL) kural ve yönetmelikleri uyarınca, genel hava trafiği için hava seyrüseferine yönelik sağlanan tesis ve hizmetlere ait harcamaların hava sahası kullanıcılarından alınması temel prensip olarak kabul ediliyor. Bu çerçevede EUROCONTROL’e üye devletler her mali yıl için söz konusu harcamalarını içeren “maliyet tabanı” hazırlıyor.
Maliyet tabanı genel olarak personel maliyetleri, diğer cari giderler, amortismanlar ve sermaye maliyetinden oluşuyor.
Hava seyrüsefer hizmetlerine yönelik oluşan maliyet tabanı üzerinden hava sahası kullanıcıları ücretlendiriliyor. Söz konusu milli maliyetler, Türkiye’ye ait hava seyrüsefer hizmetlerine ilişkin gelirleri teşkil ediyor.
Milli maliyetler (maliyetlerin geri dönüşüm sistemi), hava seyrüsefer alanındaki ileri teknolojinin kullanımından yüksek nitelikli iş gücü istihdamına yönelik yatırım ve insan kaynakları projelerinin ileri perspektif ölçeğinde yapılmasına kadar, verilen hizmetin sürekliliğinin güvenilir ve kaliteli olarak artırılmasına olanak sağlıyor.
Bu çerçevede 2020 yılı milli maliyetleri ve hava sahası kullanıcılarına ücretlendirme için uygulanan birim fiyatlar tespit edildi. Türkiye tahmini 2020 milli maliyet tabanı, 2019 yılı gerçekleşen maliyet tabanına göre, Türk lirası bazında yüzde 17,6 artışla yaklaşık 3 milyar 117 milyon lirayı geçti.
Döviz kurunda yaşanan gelişmeler çerçevesinde 2021 yılında milli maliyet gelirlerinin hızla artarak orta vadede yükseliş trendini koruması bekleniyor.
Milli maliyet tabanının büyüklüğü endeksine göre Türkiye, 2020 yılında EUROCONTROL üyesi 41 devlet içinde yine en yüksek 6’ncı gelir sırasında yer aldı.
Türkiye, talep sıralamasında ikinci
Türkiye’de, 2020 yılında gerçekleşen hizmet birim sayısı (HBS) yaklaşık 8 milyon oldu. Tüm dünyada etkisini hissettiren yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını, ülke uçuşlarını da olumsuz etkiledi ve HBS’de yaklaşık yüzde 57 düşüşe yol açtı.
Türkiye’nin jeopolitik konumu ve alınan önlemler sayesinde özellikle doğu-batı aksındaki hava trafiği açısından hava sahasının yegane koridor niteliğinde olması yüksek değerde HBS kazanımı sağlarken, böylece hava sahasına olan talep sıralamasında Türkiye ikinci sırada yer aldı.
Salgın nedeniyle getirilen uçuş yasakları ve sınırlamalar dolayısıyla dengeler kısmen bozulurken, salgının geçmesini müteakip toparlanma sonrasında söz konusu sıralamanın korunması bekleniyor.
Geçen yıl Türkiye birim fiyatı ise yüzde 27,86 artışla 140,01 liradan 179,02 liraya yükseldi. Yıl içinde gerçekleşen avro/Türk lirası kuruna göre belirlenen avro karşılığına ilişkin yıllık ağırlıklı ortalama ise 2020’de bir önceki yıla göre yüzde 5,06 artarak 23,48 avro olarak gerçekleşti.
